راهنمای جامع توقیف اموال برای مهریه

توقیف اموال برای مهریه یکی از مراحل قانونی در پیگیری‌‌های حقوقی مرتبط با مهریه است. این قضیه زمانی رخ می‌دهد که زوج پس از صدور حکم قطعی دادگاه مبنی بر پرداخت مهریه، از پرداخت آن خودداری کند. در این شرایط اموال زوج، در صورت شکایت زوجه، توقیف خواهد شد. در واقع، توقیف کردن اموال یکی از راه‌هایی است که زوج بر طبق آن متعهد به پرداخت مهریه می‌شود. چرا که در غیر این صورت اموالش در معرض مزایده قرار می‌گیرند. اما این امر به سادگی رخ نمی‌دهد و مستلزم طی شدن روال قانونی خاصی است؛ به ویژه که استثناهای مختلفی هم دارد و فقط شامل برخی از اموال می‌شود. در این مقاله به چگونگی توقیف اموال زوج برای مهریه، لیست اموال قابل توقیف، موارد استثنا و راهکارهایی که می‌توان برای رفع آن در پیش گرفت خواهیم پرداخت.

توقیف اموال برای مهریه چگونه است؟

توقیف اموال برای مهریه باید ابتدا از طریق اداره ثبت انجام شود و تنها در صورتی که این امر از طریق اداره ثبت امکان‌پذیر نباشد زوجه می‌تواند از طریق دادگاه اقدام نماید.

توقیف اموال برای مهریه از طریق ثبت

تا پیش از بخشنامه رییس قوه قضاییه در سال ۱۳99، زن هم از طریق دادگاه می‌توانست اقدام کند و هم از طریق اداره ثبت. اما پس از صدور بخشنامه‌ مذکور، کلیه افرادی که برای دریافت مهریه خواهان توقیف اموال زوج هستند موظفند به اداره ثبت مراجعه نمایند. اگر بعد از ابلاغ حکم مبنی بر درخواست مهریه‌، زوج در بازه زمانی 10 روزه، هیچ اقدامی برای پرداخت مهریه انجام نداده باشد، در این صورت زوجه می‌تواند درخواست خود را از اداره ثبت پیگیری کند.

در این شرایط توقیف شامل تمام اموال منقول و غیرمنقول می‌شود که در مالکیت زوج است. علاوه بر این مورد مطالبات و اموالی که مرد نزد شخص دیگری دارد به عنوان مهریه قابل مطالبه خواهد بود.

درخواست توقیف اموال زوج از دادگاه خانواده

در صورتی که اداره ثبت در مدت ۲ ماه پس از ثبت درخواست، نسبت به شناسایی لیست اموال قابل توقیف و در نتیجه توقیف اموال مرد اقدام نکند یا در مدت ۶ ماه نسبت به اجرای سند ازدواج و وصول مهریه اقدامی صورت ندهد، زوجه می‌تواند با گرفتن گواهی لازم از اجرای ثبت، به دادگاه خانوده مراجعه و درخواست توقیف اموال برای مهریه را پیگیری کند.

زوجه برای اجرا گذاشتن مهریه خود از طریق دادگاه خانواده باید با مدارک لازم شامل: کارت ملی و سند ازدواج خود به همراه گواهی اداره ثبت، به یکی از دفاتر خدمات قضایی الکترونیک مراجعه و دادخواستی برای مطالبه مهریه خود تنظیم کند. با توجه به میزان مهریه توافق شده، درخواستی برای دادگاه خانواده ارسال خواهد شد.

متن دادخواست مطالبه مهریه و توقیف اموال

خواهان:

خوانده:

وکیل:

تعیین خواسته و بهای آن:

1. الزام خوانده به پرداخت ۵۰ عدد سکه بهار آزادی (مهریه) که علی‌الحساب به مبلغ ….. تومان مقوم شده است.
2. درخواست توقیف اموال و تأمین خواسته مهریه تا سقف میزان تعیین‌شده از اموال خوانده.
3. الزام خوانده به پرداخت هزینه‌های دادرسی و حق‌الوکاله وکیل.

دلایل و مستندات پیوست دادخواست:

1. رونوشت مصدق سند ازدواج (نکاحیه)
2. رونوشت مصدق شناسنامه زوجین
3. وکالت‌نامه

(سابقه قرار تأمین خواسته در شعبه … به شماره کلاسه ……)

شرح دادخواست:

ریاست محترم دادگاه
با سلام و احترام

به استحضار می‌رساند که آقای [نام خوانده] و خانم [نام خواهان] در تاریخ ۱۴۰۱/۹/۵ به موجب سند نکاحیه شماره [شماره سند] سری [سری سند] که در دفترخانه شماره … تهران ثبت شده است، با مهریه‌ای به مقدار ۲۰۰ سکه بهار آزادی به عقد دائم یکدیگر درآمده‌اند. با توجه به اینکه مهریه تعیین‌شده در سند ازدواج عندالمطالبه است، اینجانب به نمایندگی از موکلم درخواست صدور حکم مبنی بر الزام خوانده به پرداخت ۵۰ سکه از ۲۰۰ سکه تعیین‌شده به‌عنوان مهریه را دارم. لذا خواهشمند است مطابق قوانین جاری کشور، دستور لازم را صادر فرمایید.

امکان توقیف کردن اموال مرد پیش از طرح دادخواست حقوقی مطالبه مهریه

ازآنجایی‌که سند ازدواج، سندی رسمی محسوب می‌شود و برای مطالبه مهریه ابتدا باید از طریق دوایر اجرای ثبت انجام شود، درصورتی‌که عملیات صدور اجراییه و ارجاع پرونده به دایره اجرا ثبت با پیگیری فوری انجام شود، این امکان وجود خواهد داشت که در بازه زمانی کوتاهی اجراییه از طریق دفتر ازدواج صادر و به دایره اجرای ثبت ارسال شود و در نهایت استعلام اموال در دایره اجرای ثبت صورت گیرد.

در این حالت اگر قبل از مطلع شدن زوج از صدور اجراییه و درخواستی مبنی بر استعلام اموال، بتوان مالی را شناسایی و توقیفی را انجام داد، در همین مرحله اجرای ثبت امکان مزایده مال توقیف شده وجود دارد. بعد از مزایده و فروش مال، زوجه می‌تواند حق‌وحقوق قانونی خود را دریافت کند.

توقیف اموال شوهر از طریق ثبتی و قضایی به صورت همزمان

همانطور که پیش‌تر گفتیم، طبق برنامه ششم توسعه، توقیف اموال برای مهریه باید ابتدا از طریق دفاتر و دوایر اجرای ثبت انجام شود اما زیاد اتفاق میفتد که زوجه برای این کار هم از طریق اجرای ثبت اقدام می‌کند و هم از طریق دادگاه. بنابراین اموال زوج از طرف ۲ مرجع توقیف می‌شوند که این امر برخلاف قانون است. آن هم در حالی که زوجه برای پیگیری شکایت در دادگاه نیاز دارد از اداره ثبت گواهی انصراف بگیرد و اداره ثبت هم موظف است پس از انصراف، اموال توقیف‌شده را رفع توقیف کند حتی اگر آن اموال بی‌ارزش باشند.

در هر حال اگر چنین اشتباهی رخ بدهد، زوج می‌تواند به دفتر ثبت مذکور مراجعه نماید (در شهرهای شلوغ ممکن است برای مرجعه نیاز به نوبت باشد اما در شهرهای کوچک نیازی به گرفتن نوبت نیست) و پس از صحبت با کارشناس دفتر و ارائه مستندات لازم (استعلام‌های صادره از بانک، پلیس راهور یا اداره ثبت اسناد و املاک) مبنی بر اینکه اموال از ۲ مرجع ثبتی و قضایی توقیف شده‌اند، نسبت به رفع توقیف در اداره ثبت اقدام کند. زوجه هم می‌تواند ادامه عملیات اجرای مهریه را تنها از طریق دادگاه پی بگیرد.

مدت زمان توقیف اموال برای مهریه

اگر می‌خواهید بدانید توقیف اموال از راه اداره ثبت چقدر زمان می‌برد؟ باید بگوییم اداره ثبت طی ۲ ماه لیستی از اموال قابل توقیف برای مهر را تهیه و سپس آنها را توقیف می‌کند. بااین‌حال اگر اداره ثبت در این زمان مشخص شده، اموال زوج را نتواند شناسایی کند یا در مدت‌زمان 6 ماه، اقدامات موثری برای دریافت مهریه انجام نداده باشد، زوجه می‌تواند مطالبه مهریه خود را از راه دیگری نیز دنبال کند. در این شرایط ادامه مراحل توقیف اموال شوهر را می‌توان از طریق دادگاه خانواده پیگیری کرد.

به طور کلی در هر دو روش ثبتی و دادگاه، ابتدا به مرد از طریق سامانه ثنا اطلاعیه‌ای داده می‌شود با این مضمون که اگر ظرف ۱۰ روز اقدام به پرداخت مهریه نکند اموال او توقیف می‌شود

مرحله بعد از توقیف اموال

ممکن است بپرسید «بعد از توقیف اموال برای مهریه چه باید کرد؟» در واقع بعد از اینکه اموال را توقیف کردید باید ظرف ۱۰ روز بعد از صدور قرار تامین خواسته، دادخواست مطالبه را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کنید. در غیر اینصورت زوج می‌تواند به شعبه قضایی مراجعه و درخواست لغو توقیف اموال بدهد.

هزینه توقیف اموال برای مهریه

بر اساس قوانین جدید مهریه، هزینه توقیف اموال بابت مهریه:

• از طریق اداره ثبت یک بیستم مهریه یا ۵ درصد است.
• از طریق دادگاه برای دین کمتر از 200 میلیون ریال معادل با 2.5 درصد از ارزش خواسته و بیشتر از آن، 3.5 درصد ارزش خواسته خواهد بود.

هزینه توقیف کردن اموال بر عهده چه کسی است؟

یکی از سوالات مهمی که هنگام درخواست توقیف اموال برای مهریه مطرح می‌شود، این است که هزینه‌ بر عهده زوج است یا زوجه؟ اگر خانمی برای پرداخت هزینه دادرسی توانایی مالی نداشته باشد، در این صورت می‌تواند زمان درخواست توقیف مال، دادخواست دیگری به نام دادخواست اعسار را هم تنظیم کند. با اثبات اعسار، زوجه از پرداخت هزینه‌های حق‌الوکاله وکیل و پرداخت هزینه‌های ابطال تمبر معاف خواهد شد. در این شرایط این زوج خواهد بود که در کنار پرداخت مهریه، هزینه‌های توقیف اموال همسر را هم لازم است پرداخت کند. این نکته را هم به‌خاطر داشته باشید که در دادگاه خانواده رسیدگی به درخواست اعسار اولویت دارد. به این معنا که اول به درخواست اعسار رسیدگی می‌شود.

لیست اموال قابل توقیف برای مهریه

لیست اموال قابل توقیف برای مهریه شامل تمام اموال منقول و غیرمنقولی است که ثابت شود در تملک زوج قرار دارد. این اموال شامل:

• اموال غیرمنقول شامل زمین، منزل مسکونی، آپارتمان و…
• وسایل نقلیه در تملک زوج (در صورتی که وسیله امرار معاش زوج نباشد.)
• املاک و اموال مشاع (شراکتی)
• اموال و املاک و مطالبه‌های زوج از اشخاص ثالث
• حساب‌ها و سپرده‌های بانکی متعلق به زوج
• حقوق کارمندی زوج
• انواع سهام متعلق به زوج
• خطوط تلفن همراه متعلق به زوج
• سهم‌الارث متعلق به زوج

حتی اگر اموال زوج، قولنامه‌ای و فاقد سند ثبتی باشند باز هم زوجه می‌تواند آن اموال را برای توقیف معرفی کند. در صورتی که زوجه بتواند مالکیت زوج بر اموال قولنامه‌ای را ثابت کند و مالکیت برای دادگاه محرز شود، اموال قولنامه‌ای نیز توقیف می‌شوند.

لیست اموال غیرقابل توقیف یا مستثنیات دین

با وجود اینکه زوجه می‌تواند تمام اموال منقول یا غیرمنقول زوج را برای مطالبه مهریه توقیف کند اما بر اساس ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی اگر دادگاه تشخیص دهد که اموال توقیفی جزو مستثنیات دین هستند و استفاده از این اموال برای زندگی معمولی زوج الزامی است، امکان توقیف آن‌ها وجود ندارد و اگر توقیف شده باشند رفع توقیف می‌شوند.

مستثنیات دین شامل اموالی می‌شود که برخلاف قانون اعسار هستند و در صورت توقیف این اموال، مالک برای گذران زندگی دچار مشکل می‌شود. بر اساس ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، مستثنیات دین عبارتند از:

• منزل مسکونی مورد نیاز و در شان زوج
• اسباب و اثاثیه‌ای که از ضروریات زندگی زوج و افراد تحت تکفل او است.
• آذوقه موجود مورد نیاز زوج و افراد تحت تکفل وی؛ مشروط به اینکه مقدار ذخیره‌شده مطابق عرف باشد.
• کتا‌ب‌ها و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق
• ابزار و وسایلی که زوج برای امرار معاش و کسب درآمد نیاز دارد.
• خط تلفن مورد نیاز زوج
• پول رهنی که زوج برای اجاره خانه‌ای در شان خود به صاحبخانه پرداخت کرده؛ مشروط به اینکه توقیف آن، پرداخت اجاره برای زوج را با عسروحرج همراه کند.

رفع توقیف اموال برای مهریه

پس از شناسایی و توقیف اموال زوج در اداره ثبت، پیامک توقیف اموال برای مهریه از طریق سامانه ثنا به زوج ارسال می‌شود. چنانچه زوج اعتراضی داشته باشد باید به اداره اجرای ثبت مراجعه کند و نسبت به رفع توقیف اقدام کند. البته گاهی این امکان وجود ندارد و تنها برخی از اموال را می‌توان رفع توقیف کرد. در ادامه به هر کدام از این اموال خواهیم پرداخت و امکان یا عدم امکان رفع توقیف آن‌ها را بررسی خواهیم کرد:

• رفع توقیف خانه: خانه زوج یکی از مواردی است که امکان رفع توقیفش وجود دارد مشروط بر اینکه مورد نیاز و در شان زوج باشد. یعنی در صورتی که زوج منزلی فراتر از نیازش داشته باشد می‌توان بخشی از آن را برای مهریه توقیف کرد. بدیهی است که اگر زوج ۲ یا چند خانه داشته باشد تنها یکی از آن‌ها مستثنیات دین در نظر گرفته می‌شود. البته زوجه می‌تواند همه را توقیف کند و در صورت ارزش مساوی خانه‌ها، این زوج است که باید اعلام کند کدام خانه را جزو مستثنیات دین در نظر بگیرند. البته امکان رفع توقیف بقیه خانه‌ها هم وجود دارد به شرط اینکه ارزش آن‌ها بیشتر از مهریه باشد. به عبارتی توقیف اموال برای مهریه همانطور که از اسمش هم پیداست فقط با هدف وصول مهریه انجام می‌شود نه با هدف توقیف تمام دارایی زوج.
• رفع توقیف ماشین: خودرو فقط در صورتی امکان رفع توقیف دارد که وسیله امرار معاش زوج باشد. یعنی اگر شغل زوج رانندگی باشد، ماشین او ابزار کارش محسوب می‌شود و در صورت توقیف دچار عسروحرج می‌شود. پس در این صورت خودرو جزو مستثنیات دین محسوب شده و امکان رفع توقیف آن وجود دارد. اما اگر خودرو وسیله کار زوج نباشد طبیعتا امکان رفع توقیف آن نیز وجود ندارد.
• رفع توقیف زمین و باغ: اصولا زمین و باغ قابل توقیف هستند و رفع توقیف این اموال برای مهریه به سختی امکان‌پذیر است. با این حال بررسی جزئیات پرونده توسط وکیل ممکن است راهگشا باشد.
• رفع توقیف پول رهن خانه: همانطور که در بخش مستثنیات دین هم اشاره کردیم، امکان رفع توقیف پول رهن خانه وجود دارد مشروط بر اینکه زوج به پول رهن نیاز داشته باشد و بدون آن از پس اجاره برنیاید.
• رفع توقیف ارثیه و دیه: امکان رفع توقیف ارثیه و دیه وجود ندارد. حتی اگر ارثیه به نام زوج نخورده باشد و در مرحله انحصار وراثت باشد باز هم امکان توقیف آن وجود دارد.
• رفع توقیف خط تلفن: برای رفع توقیف خط تلفن، زوج باید ثابت کند که برای کار به آن خط نیاز دارد. یعنی اگر شغل زوج طوری باشد که در صورت توقیف خط، کارش کساد شود امکان رفع توقیف وجود دارد.

سایر مواردی که موجب رفع توقیف اموال محکومین مهریه می‌شود

• در نحوه اجرای حکم توقیف اموال برای مهریه، اشکال قانونی وجود داشته باشد.
• شخص ثالثی با ارائه استاد و مدارک معتبر نسبت به اموال توقیف‌شده ادعای مالکیت مطرح کند.
• زوج به جای اموال توقیف‌شده اموال دیگری را برای توقیف به دادگاه معرفی کند.

اگر هیچکدام از شرایط لازم برای صدور رفع توقیف اموال برقرار نباشد، اموال توقیف‌شده تا زمان روشن شدن تکلیف پرداخت مهریه در توقیف باقی می‌مانند.

سخن آخر

توقیف اموال برای مهریه یکی از راهکارهای قانونی است که زوجه می‌تواند به کمک آن، زوج را مکلف به پرداخت مهریه کند. در مقابل برای زوج هم راهکارهای قانونی وجود دارد که با استفاده از آن‌ها می‌تواند همه یا برخی از اموال توقیف‌شده را آزاد کند.

گرچه این کار از نظر قانونی تحت شرایط خاصی امکان‌پذیر است اما به هر حال مسیر پر پیچ و خمی پیش روی شما قرار دارد که شاید به تنهایی از پس آن برنیایید. در صورتی که برای توقیف اموال یا رفع آن سؤالی دارید یا به دنبال وکیل مهریه در تهران هستید، می‌توانید با راه‌های ارتباطی مندرج در سایت تماس بگیرید تا برای مشاوره حقوقی با مهدی نائینی وکیل پایه‌یک دادگستری، راهنمایی شوید.

سؤالات متداول