نکاتی در خصوص توقیف اموال برای مهریه که زوج باید بداند

توقیف اموال برای مهریه یکی از مراحل قانونی در پیگیری‌‌های حقوقی مرتبط با مهریه است. این قضیه زمانی رخ می‌دهد که زوج پس از صدور حکم قطعی دادگاه مبنی بر پرداخت مهریه، از پرداخت آن خودداری کند. در این شرایط اموال زوج، در صورت شکایت زوجه، توقیف خواهد شد.

در واقع، توقیف اموال برای مهریه یکی از راه‌هایی است که زوج بر طبق آن متعهد به پرداخت مهریه می‌شود. چرا که در غیر این صورت اموالش در معرض مزایده قرار می‌گیرند. اما این امر به سادگی رخ نمی‌دهد و مستلزم طی شدن روال قانونی خاصی است؛ به ویژه که استثناهای مختلفی هم دارد و فقط شامل برخی از اموال می‌شود. در این مقاله به چگونگی توقیف اموال برای مهریه، لیست اموال قابل توقیف، موارد استثنا و راهکارهایی که زوج می‌تواند برای رفع توقیف اموال خود در پیش بگیرد خواهیم پرداخت.

توقیف اموال برای مهریه چگونه است؟

توقیف اموال برای مهریه به این صورت است که ابتدا زوجه از طریق اداره ثبت اقدام به توقیف اموال زوج می‌کند. در نتیجه این اقدام، از پلیس راهور و اداره کل ثبت اسناد استعلام گرفته می‌شود تا اموال زوج شناسایی، توقیف و در نهایت پس از طی شدن مراحل قانونی، برای وصول مهریه به مزایده گذاشته شوند.

لازم به ذکر است که توقیف اموال برای مهریه باید ابتدا از طریق اداره ثبت انجام شود و تنها در صورتی که توقیف اموال از طریق اداره ثبت امکان‌پذیر نباشد زوجه می‌تواند از طریق دادگاه اقدام نماید.

در واقع، تا پیش از بخشنامه رییس قوه قضاییه در سال ۱۳99، توقیف اموال برای مهریه هم از طریق دادگاه انجام می‌شد و هم از طریق اداره ثبت. اما پس از صدور بخشنامه‌ مذکور، کلیه افرادی که برای دریافت مهریه خواهان توقیف اموال زوج هستند موظفند به اداره ثبت مراجعه نمایند. در صورتی که اداره ثبت در مدت دو ماه پس از ثبت درخواست توقیف اموال برای مهریه، نسبت به شناسایی لیست اموال قابل توقیف و در نتیجه توقیف اموال زوج اقدام نکند یا در مدت شش ماه نسبت به اجرای سند ازدواج و وصول مهریه اقدامی صورت ندهد، زوجه می‌تواند با گرفتن گواهی لازم از اجرای ثبت، به دادگاه خانوده مراجعه و درخواست توقیف اموال برای مهریه را پیگیری کند.

اما اگر اموال زوج از طریق هر ۲ مرجع ثبتی و قضایی بازداشت و توقیف شود چه؟ در چنین شرایطی بهترین کار این است که با وکیلی که در این خصوص تجربه و تخصص کافی دارد مشورت شود و با اعطای وکالت به او، پرونده در یکی از این مراجع بسته شود و تنها یک توقیف روی اموال باقی بماند.

روش‌های توقیف اموال برای گرفتن مهریه

برای جلوگیری از انتقال اموال مرد به دوستان و آشنایان، از طریق اقدامات قانونی می‌توان برای مطالبه مهریه و توقیف اموال اقدام کرد. زوجه می‌تواند برای درخواست توقیف اموال اقدامات زیر را انجام دهد.

توقیف اموال از اداره ثبت

اگر بعد از ابلاغ حکم مبنی بر درخواست مهریه‌، زوج در بازه زمانی 10 روزه، هیچ اقدامی برای پرداخت مهریه انجام نداده باشد، در این صورت زوجه می‌تواند درخواست توقیف اموال را از اداره ثبت داشته باشد. در این شرایط توقیف اموال، شامل تمام اموال منقول و غیرمنقول می‌شود که در مالکیت زوج است. علاوه بر این مورد مطالبات و اموالی که مرد نزد شخص دیگری دارد به عنوان مهریه قابل مطالبه خواهد بود.

توقیف اموال از راه اداره ثبت چقدر زمان می‌برد؟

اداره ثبت طی دو ماه لیستی از اموال قابل توقیف برای مهر را تهیه و سپس آنها را توقیف می‌کند. بااین‌حال اگر اداره ثبت در این زمان مشخص شده، اموال زوج را نتواند شناسایی کند یا در مدت‌زمان 6 ماه، اقدامات موثری برای دریافت مهریه انجام نداده باشد، زوجه می‌تواند مطالبه مهریه خود را از راه دیگری نیز دنبال کند. در این شرایط ادامه مراحل توقیف اموال مرد را  می‌توان از طریق دادگاه خانواده پیگری کرد.

توقیف اموال از دادگاه خانواده

زوجه برای مطالبه مهریه خود از طریق دادگاه خانواده لازم است کارت ملی و سند ازدواج خود را به همراه گواهی اداره ثبت، به یکی از دفاتر خدمات قضایی الکترونیک ارائه دهد و دادخواستی برای مطالبه مهریه خود تنظیم کند. در ادامه با توجه به میزان مهریه توافق شده، درخواستی برای دادگاه خانواده ارسال خواهد شد.

مدت زمان توقیف اموال برای مهریه

به طور کلی در خلال فرایند توقیف اموال برای مهریه، ابتدا به زوج از طریق سامانه ثنا اطلاعیه‌ای داده می‌شود با این مضمون که اگر ظرف ۱۰ روز اقدام به پرداخت مهریه نکند اموال ثبتی او توقیف می‌شود. اگر زوج در این بازه اقدامی نکند اموال ثبتی او که دارای سند رسمی هستند تا زمان پرداخت مهریه یا صدور حکم رفع توقیف، توقیف می‌شوند.

لیست اموال قابل توقیف برای مهریه

لیست اموال قابل توقیف برای مهریه شامل تمام اموال منقول و غیرمنقولی است که ثابت شود در تملک زوج قرار دارد. این اموال شامل:

• اموال غیرمنقول شامل زمین، منزل مسکونی، آپارتمان و…
• وسایل نقلیه در تملک زوج (در صورتی که وسیله امرار معاش زوج نباشد.)
• املاک و اموال مشاع (شراکتی)
• اموال و املاک و مطالبه‌های زوج از اشخاص ثالث
• حساب‌ها و سپرده‌های بانکی متعلق به زوج
• حقوق کارمندی زوج
• انواع سهام متعلق به زوج
• خطوط تلفن همراه متعلق به زوج
• سهم‌الارث متعلق به زوج

حتی اگر اموال زوج، قولنامه‌ای و فاقد سند ثبتی باشند باز هم زوجه می‌تواند آن اموال را برای توقیف معرفی کند. در صورتی که زوجه بتواند مالکیت زوج بر اموال قولنامه‌ای را ثابت کند و مالکیت برای دادگاه محرز شود، اموال قولنامه‌ای نیز توقیف می‌شوند.

لیست اموال غیرقابل توقیف برای مهریه یا مستثنیات دین

با وجود اینکه زوجه می‌تواند تمام اموال منقول یا غیرمنقول زوج را برای مطالبه مهریه توقیف کند اما بر اساس ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی اگر دادگاه تشخیص دهد که اموال توقیفی جزو مستثنیات دین هستند و استفاده از این اموال برای زندگی معمولی زوج الزامی است، امکان توقیف آن‌ها وجود ندارد و اگر توقیف شده باشند رفع توقیف می‌شوند.

مستثنیات دین شامل اموالی می‌شود که برخلاف قانون اعسار هستند و در صورت توقیف این اموال، مالک برای گذران زندگی دچار مشکل می‌شود. بر اساس ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، مستثنیات دین عبارتند از:

• منزل مسکونی مورد نیاز و در شان زوج
• اسباب و اثاثیه‌ای که از ضروریات زندگی زوج و افراد تحت تکفل او است.
• آذوقه موجود مورد نیاز زوج و افراد تحت تکفل وی؛ مشروط به اینکه مقدار ذخیره‌شده مطابق عرف باشد.
• کتا‌ب‌ها و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق
• ابزار و وسایلی که زوج برای امرار معاش و کسب درآمد نیاز دارد.
• خط تلفن مورد نیاز زوج
• پول رهنی که زوج برای اجاره خانه‌ای در شان خود به صاحبخانه پرداخت کرده؛ مشروط به اینکه توقیف آن، پرداخت اجاره برای زوج را با عسروحرج همراه کند.

هزینه توقیف اموال بر عهده چه کسی است؟

یکی از سوالات مهمی که هنگام درخواست توقیف اموال برای گرفتن مهریه مطرح می‌شود، این است که هزینه‌های توقیف اموال بر عهده کدام طرف است؟ اگر خانمی برای پرداخت هزینه دادرسی توانایی مالی نداشته باشد، در این صورت می‌تواند زمان درخواست توقیف اموال زوج، دادخواست دیگری به نام دادخواست اعصار را هم تنظیم کند. با اثبات اعسار، زوجه از پرداخت هزینه‌های حق‌الوکاله وکیل و پرداخت هزینه‌های ابطال تمبر معاف خواهد شد. در این شرایط این زوج خواهد بود که در کنار پرداخت مهریه، هزینه‌های توقیف اموال را هم لازم است پرداخت کند. این نکته را هم به‌خاطر داشته باشید که در دادگاه خانواده رسیدگی به درخواست اعسار اولویت دارد. به این معنا که رسیدگی به درخواست توقیف اموال بعد از درخواست اعسار انجام می‌شود.

آیا امکان توقیف اموال زوج پیش از طرح دادخواست حقوقی مطالبه مهریه وجود دارد؟

برای پاسخ به این سوال باید توجه داشته باشیم که ازآنجایی‌که سند ازدواج، سندی رسمی محسوب می‌شود و برای مطالبه مهریه ابتدا باید از طریق دوایر اجرای ثبت انجام شود، درصورتی‌که عملیات صدور اجرائیه و ارجاع پرونده به دایره اجرا ثبت با پیگیری فوری انجام شود، این امکان وجود خواهد داشت که در بازه زمانی کوتاهی اجرائیه از طریق دفتر ازدواج صادر و به دایره اجرای ثبت ارسال شود و در نهایت استعلام اموال در  دایره اجرای ثبت صورت گیرد. در این حالت اگر قبل از مطلع شدن زوج از صدور اجرائیه و درخواستی مبنی بر استعلام اموال، بتوان مالی را شناسایی و توقیفی را انجام داد، در همین مرحله اجرای ثبت امکان مزایده مال توقیف شده وجود دارد. بعد از مزایده و فروش مال، زوجه می‌تواند حق‌وحقوق قانونی خود را دریافت کند.

برای رفع توقیف اموال برای مهریه چه باید کرد؟

رفع توقیف اموال برای مهریه در مورد همه اموال امکان‌پذیر نیست. تنها در صورتی که اموال توقیف‌شده زوج جزو اموال غیرقابل توقیف باشند، رفع توقیف صورت می‌گیرد. در این راستا، زوج باید اسناد و مدارک کافی را به دادگاه ارائه دهد و به طور قانونی ثابت کند که اموالش غیر قابل‌توقیف یا به عبارتی جزو مستثنیات دین هستند. در مورد سایر اموال توقیف‌شده، اگر پس از ارزش‌گذاری مشخص شود ارزش آن‌ها بیشتر از مهریه است، اموال مازاد رفع توقیف می‌شوند.

سایر مواردی که موجب رفع توقیف اموال برای مهریه می‌شوند:

• در نحوه اجرای توقیف اموال برای مهریه، اشکال قانونی وجود داشته باشد.
• شخص ثالثی با ارائه استاد و مدارک معتبر نسبت به اموال توقیف‌شده ادعای مالکیت مطرح کند.
• زوج به جای اموال توقیف‌شده اموال دیگری را برای توقیف به دادگاه معرفی کند.

اگر هیچکدام از شرایط لازم برای صدور رفع توقیف اموال برقرار نباشد، اموال توقیف‌شده تا زمان روشن شدن تکلیف پرداخت مهریه در توقیف باقی می‌مانند.

سخن آخر

توقیف اموال برای مهریه یکی از راهکارهای قانونی است که زوجه می‌تواند به کمک آن، زوج را مکلف به پرداخت مهریه کند. در مقابل برای زوج هم راهکارهای قانونی وجود دارد که با استفاده از آن‌ها می‌تواند همه یا برخی از اموال توقیف‌شده را آزاد کند.

گرچه رفع توقیف اموال از نظر قانونی تحت شرایط خاصی امکان‌پذیر است اما به هر حال مسیر پر پیچ و خمی پیش روی شما قرار دارد که شاید به تنهایی از پس آن برنیایید. در این شرایط یک وکیل خبره می‌تواند تبدیل به برگ برنده شما شود. در صورتی که برای رفع توقیف اموال برای مهریه به دنبال یک وکیل مجرب هستید، می‌توانید با استفاده از راه‌های ارتباطی مندرج در سایت، از مشاوره حقوقی مهدی نائینی، وکیل پایه‌یک دادگستری، بهره‌مند شوید.