رفع توقیف اموال برای مهریه چگونه انجام می شود؟
چگونگی رفع توقیف اموال برای مهریه یکی از آن سئوالاتی است که ذهن افرادی را که درگیر شکایت‌های مرتبط به مهریه هستند به خود مشغول می‌کند. چرا که اگر اموال رفع توقیف نشوند در معرض مزایده قرار می‌گیرند و مبلغ مهریه از محل مزایده آن اموال تامین می‌شود. البته مهریه حقی است که باید پرداخت شود اما مواردی وجود دارد که اصولا اموال توقیف‌شده برای گذران زندگی زوج ضروری است و بدون آن‌ها زندگی او با دشواری‌ها و مشقت‌هایی همراه می‌شود. بنابراین در قانون راه‌هایی پیش‌بینی شده که در حق زوج اجحافی صورت نگیرد. در این مطلب، به چگونگی رفع توقیف اموال برای مهریه و سایر مسائل مهم پیرامون آن خواهیم پرداخت.
توقیف اموال برای مهریه چگونه انجام می‌شود؟
زوجه جهت توقیف اموال برای مهریه باید ابتدا از طریق اداره ثبت اقدام کند تا اداره ثبت مربوطه از پلیس راهور و اداره کل ثبت اسناد و املاک استعلام بگیرد و اموال زوج را شناسایی و توقیف نماید. فقط در صورتی که توقیف اموال از طریق اداره ثبت نتیجه‌بخش نباشد آنگاه زوجه می‌تواند انصراف دهد و اجرای مهریه را از طریق دادگاه پیگیری کند.
البته تا پیش از بخشنامه رییس قوه قضاییه در سال ۱۳99، توقیف اموال بابت مهریه از طریق ۲ مرجع یعنی هم دادگاه و هم اداره ثبت ممکن بود. اما با صدور این بخشنامه، افرادی که برای وصول مهریه به دنبال توقیف اموال زوج هستند باید اول به اداره ثبت مراجعه کنند. اگر اداره ثبت در طی ۲ ماه پس از ثبت درخواست توقیف اموال، اموال قابل توقیف را شناسایی نکند و در جهت توقیف اموال زوج کاری انجام ندهد یا در طول ۶ ماه در مورد اجرای سند ازدواج و وصول مهریه اقدام خاصی صورت نگیرد، آنگاه زوجه می‌تواند گواهی انصراف از اجرای ثبت را بگیرد و برای توقیف اموال به دادگاه خانوده مراجعه کند.
آیا امکان توقیف اموال زوج از طریق هر ۲ مرجع ثبتی و قضایی وجود دارد؟
با وجود اینکه طبق برنامه ششم توسعه، توقیف اموال برای مهریه باید ابتدا از طریق دفاتر و دوایر اجرای ثبت انجام شود اما زیاد اتفاق میفتد که زوجه برای توقیف اموال هم از طریق اجرای ثبت اقدام می‌کند و هم از طریق دادگاه. بنابراین اموال زوج از طرف ۲ مرجع توقیف می‌شوند که این امر برخلاف قانون است. آن هم در حالی که زوجه برای پیگیری شکایت در دادگاه نیاز دارد از اداره ثبت گواهی انصراف بگیرد و اداره ثبت هم موظف است پس از انصراف، اموال توقیف‌شده را رفع توقیف کند حتی اگر آن اموال بی‌ارزش باشند. در هر حال اگر چنین اشتباهی رخ بدهد، زوج می‌تواند به دفتر ثبت مذکور مراجعه نماید (در شهرهای شلوغ ممکن است برای مرجعه نیاز به نوبت باشد اما در شهرهای کوچک نیازی به گرفتن نوبت نیست) و پس از صحبت با کارشناس دفتر و ارائه مستندات لازم (استعلام‌های صادره از بانک، پلیس راهور یا اداره ثبت اسناد و املاک) مبنی بر اینکه اموال از ۲ مرجع ثبتی و قضایی توقیف شده‌اند، نسبت به رفع توقیف در اداره ثبت اقدام کند. زوجه هم می‌تواند ادامه عملیات اجرای مهریه را تنها از طریق دادگاه پی بگیرد.
چه اموالی را می‌توان برای مهریه توقیف کرد؟
لیست اموال قابل توقیف برای مهریه، شامل تمام اموال منقول و غیر منقول زوج می‌باشد. که البته استثنائاتی هم در این زمینه وجود دارد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت. اما به طور کلی زوجه می‌تواند تمام اموال منقول و غیرمنقول زوج را توقیف کند. اموال زیر از جمله مواردی هستند که امکان توقیف آن‌ها برای مهریه وجود دارد:
- وجه نقد
- حساب‌های بانکی
- وسایل نقلیه در تملک زوج
- مطالبات زوج از اشخاص ثالث
- حقوق کارمندی زوج
- ارثیه
- اموال غیرمنقول شامل زمین، باغ، آپارتمان، خانه
- اموال مشاع (شراکتی)
- خطوط تلفن
- انواع سهام
- سرقفلی ملک
- دیه
چه اموالی را نمی‌توان برای مهریه توقیف کرد؟
همانطور که پیش‌تر گفتیم، زوجه می‌تواند تمام اموال منقول و غیرمنقول زوج را برای مطالبه مهریه توقیف کند اما با استناد به ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی اگر دادگاه تشخیص دهد اموال توقیفی، مستثنیات دین هستند یعنی زوج برای گذران زندگی معمولی به آن‌ها احتیاج دارد، از آن اموال رفع توقیف به عمل خواهد آمد. مستثنیات دین به شرح زیر هستند:
- منزل مسکونی در شان و مورد نیاز زوج
- اسباب و اثاثیه ضروری زندگی زوج و افراد تحت تکفل او
- آذوقه موجود مورد نیاز زوج و افراد تحت تکفل او (مشروط به اینکه مقدار ذخیره‌شده خارج از عرف نباشد.)
- کتا‌ب‌ها و ابزار علمی و تحقیقاتی برای افراد اهل علم و تحقیق
- ابزار و وسایل امرار معاش و کسب درآمد زوج
- خط تلفن مورد نیاز زوج
- پول رهن خانه مورد نیاز و در شان زوج (مشروط به اینکه ضبط پول رهن، پرداخت اجاره را برای زوج با عسروحرج همراه کند.)
رفع توقیف اموال برای مهریه چگونه انجام می‌شود؟
پس از شناسایی و توقیف اموال زوج در اداره ثبت، از طریق سامانه ثنا پیامکی به زوج ارسال می‌شود و توقیف اموال به اطلاع او می‌رسد. چنانچه زوج اعتراضی نسبت به توقیف اموال داشته باشد باید به اداره اجرای ثبت مراجعه کند و نسبت به رفع توقیف اموال اقدام کند. البته گاهی امکان رفع توقیف اموال وجود ندارد و تنها برخی از اموال را می‌توان رفع توقیف کرد. در ادامه به تفصیل به هر کدام از این اموال خواهیم پرداخت و امکان یا عدم امکان رفع توقیف آن‌ها را بررسی خواهیم کرد:
- رفع توقیف خانه برای مهریه: خانه زوج یکی از مواردی است که امکان رفع توقیفش وجود دارد مشروط بر اینکه مورد نیاز و در شان زوج باشد. یعنی در صورتی که زوج منزلی فراتر از نیازش داشته باشد می‌توان بخشی از آن را برای مهریه توقیف کرد. بدیهی است که اگر زوج ۲ یا چند خانه داشته باشد تنها یکی از آن‌ها مستثنیات دین در نظر گرفته می‌شود. البته زوجه می‌تواند همه را توقیف کند و در صورت ارزش مساوی خانه‌ها، این زوج است که باید اعلام کند کدام خانه را جزو مستثنیات دین در نظر بگیرند. البته امکان رفع توقیف بقیه خانه‌ها هم وجود دارد به شرط اینکه ارزش آن‌ها بیشتر از مهریه باشد. به عبارتی توقیف اموال برای مهریه همانطور که از اسمش هم پیداست فقط با هدف وصول مهریه انجام می‌شود نه با هدف توقیف تمام دارایی زوج.
- رفع توقیف ماشین برای مهریه: خودرو فقط در صورتی امکان رفع توقیف دارد که وسیله امرار معاش زوج باشد. یعنی اگر شغل زوج رانندگی باشد، ماشین او ابزار کارش محسوب می‌شود و در صورت توقیف دچار عسروحرج می‌شود. پس در این صورت خودرو جزو مستثنیات دین محسوب شده و امکان رفع توقیف آن وجود دارد. اما اگر خودرو وسیله کار زوج نباشد طبیعتا امکان رفع توقیف آن نیز وجود ندارد.
- رفع توقیف زمین و باغ برای مهریه: اصولا زمین و باغ قابل توقیف هستند و رفع توقیف این اموال برای مهریه به سختی امکان‌پذیر است. با این حال بررسی جزئیات پرونده توسط وکیل ممکن است راهگشا باشد.
- رفع توقیف پول رهن خانه برای مهریه: همانطور که در بخش مستثنیات دین هم اشاره کردیم، امکان رفع توقیف پول رهن خانه وجود دارد مشروط بر اینکه زوج به پول رهن نیاز داشته باشد و بدون آن از پس اجاره برنیاید.
- رفع توقیف ارثیه و دیه برای مهریه: امکان رفع توقیف ارثیه و دیه وجود ندارد. حتی اگر ارثیه به نام زوج نخورده باشد و در مرحله انحصار وراثت باشد باز هم امکان توقیف آن وجود دارد.
- رفع توقیف خط تلفن برای مهریه: برای رفع توقیف خط تلفن، زوج باید ثابت کند که برای کار به آن خط نیاز دارد. یعنی اگر شغل زوج طوری باشد که در صورت توقیف خط، کارش کساد شود امکان رفع توقیف وجود دارد.
سخن آخر
رفع توقیف اموال برای مهریه یکی از راهکارهایی است که در قانون پیش‌بینی شده تا اموالی که به اشتباه توقیف شده‌اند رفع توقیف شوند. این اموال یا ارزشی فراتر از مهریه دارند که طبیعتا رفع توقیف می‌شوند یا جزو مستثنیات دین هستند و توقیفشان برخلاف قانون است. هر چند اثبات این موارد گاهی مشکل است و بهتر است پیش از هر اقدامی با یک وکیل متخصص مشورت کنید. در صورتی که برای رفع توقیف اموال برای مهریه با مشکل مواجه شده‌اید یا سئوالی ذهنتان را مشغول کرده می‌توانید از طریق راه‌های ارتباطی معرفی‌شده در سایت با مهدی نائینی، وکیل پایه‌یک دادگستری مطرح کنید.
