نحوه رسیدگی به جرم سوء استفاده از علامت تجاری و قوانین مرتبط با آن
سوءاستفاده از علامت تجاری یکی از مشکلاتی است که صاحبان کسب و کارها با آن مواجهند و برای حلش دست به دامن محاکم قضایی می‌شوند. بر اساس قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علایم تجاری، انتخاب علامت تجاری یا برندی که قبلا توسط یک شخص حقیقی یا حقوقی انتخاب شده، ممنوع است و دیگران بدون اجازه صاحب علامت تجاری یا برند نباید از آن استفاده کنند. و چنانچه این کار را انجام دهند مرتکب جرم شده‌اند و به این ترتیب مالک علامت تجاری مذکور حق دارد از آن‌ها شکایت کند.
طبق ماده ۴۷ قانون ثبت اختراعات، نام‌های تجاری حتی بدون ثبت در برابر عمل خلاف اشخاص ثالث حمایت می‌شوند. بنابراین استفاده از نام تجاری که سبب فریب عمومی شود، غیرقانونی محسوب می‌شود. با توجه به این ماده، معیار، عمل خلافی است که از شخص ثالث سر می‌زند. پس عدم ثبت علامت تجاری توسط مالک، به معنی مجرم نبودن کپی‌کننده علامت تجاری نیست. اما به هر حال عدم ثبت علامت تجاری، کار صاحب علامت تجاری را برای اثبات دعوا سخت‌تر خواهد کرد. در این مقاله، قوانین و نحوه رسیدگی به شکایت سوءاستفاده از علامت تجاری و سایر مسائل پیرامون آن را بررسی می‌کنیم.
شکایت سوءاستفاده از علامت تجاری
مالک برند و علامت تجاری در دو حالت می‌تواند نسبت به سوءاستفاده و ثبت علامت تجاری جدید شکایت کند:
- فردی قصد ثبت علامت تجاری یا برندی را داشته باشد که متعلق به شما است.
- علامت تجاری یا برند جدیدی که فرد قصد دارد به ثبت برساند به قدری به برند شما شباهت داشته باشد که موجب فریب و اشتباه مشتریان و مردم عادی شود.
مدارک لازم برای شکایت سوءاستفاده از علامت تجاری
برای شکایت از سوءاستفاده از علامت تجاری یا برند، افراد معمولا فاکتورهای خرید جنس تقلبی را برای طرح دعوا ارائه می‌کنند. اما از آنجا که پرونده‌های سوءاستفاده از علائم تجاری به کارشناس ارجاع داده می‌شود، تنها ارائه فاکتور خرید کافی نیست. در این موارد بهتر است در صورتی که کالای موردنظر از طریق اینترنت یا شبکه‌های اجتماعی در حال فروش است، سفارش خرید از این راه‌ها ثبت و شماره و اسم شخص بازاریاب هم یادداشت شود. در واقع، مالک برند بهتر است علاوه بر فاکتور یا پیش‌فاکتوری که برایش صادر شده این موارد را هم به عنوان مستندات شکواییه در دادسرا مطرح کند.
به طور کلی هنگام رسیدگی به شکایت سوءاستفاده از علامت تجاری، مدارک زیر نیاز است:
- مدارک و اطلاعات هویتی شامل شناسنامه، کارت ملی و رمز عبور و نام کاربری ثنا
- مدارکی مبنی بر حق مالکیت بر برند مربوطه
- مدارک مبنی بر سوء استفاده متهم از برند مذکور
- کپی دادخواست یا شکوائیه
- فیش پرداخت هزینه‌های دادرسی
مدارک بالا، برای پیگیری درخواست در محاکم قضایی ضروری است. چنانچه متقاضی نتواند با ارائه مدارک و اسناد کافی، مالکیت خود را بر علامت تجاری اثبات کند یا مدراکش ناقص باشد درخواست شکایت او رد می‌شود.
نحوه رسیدگی به جرم سوءاستفاده از علامت تجاری
در مورد جرم استفاده از علامت تجاری دیگری، ابتدا شاکی، شکواییه‌ای را در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت می‌کند و سپس آن شکواییه به دادسرای فرهنگ و رسانه تهران ارجاع داده می‌شود. معاونت ارجاع، یکی از شعبات بازپرسی یا دادیاری دادسرای مربوط را جهت رسیدگی به این پرونده تعیین می‌کند. شعبه مربوطه در اولین قدم رسیدگی به این پرونده، شاکی پرونده را احضار می‌کند تا در مورد شکایت مطرح‌شده توضیح بدهد. پس از توضیحات شاکی، پرونده به کارشناس متخصص در این زمینه ارجاع می‌شود تا محرز شود که علامت تجاری مورد استفاده از سوی متهم همان علامت تجاری شاکی یا علامتی مشابه علامت شاکی است. سپس قاضی در صورت تشخیص، طرفین را احضار می‌کند و جلسه رسیدگی تشکیل می‌شود.
در جلسه رسیدگی (به طور معمول و در اغلب موارد رسیدگی در یک جلسه خاتمه می‌یابد)، اگر فرد خاطی که علیه او کیفرخواست صادرشده نتواند دفاع موثری ارائه دهد، حکم محکومیت به حبس یا جزای نقدی صادر می‌شود. البته این حکم قابل تجدیدنظرخواهی است اما اگر خاطی دلایل و مدارک محکمه‌پسندی در دادگاه تجدیدنظرخواهی ارائه نکند، آرای بدوی در دادگاه تجدیدنظر هم تایید می‌شود و در نهایت پرونده به واحد اجرای احکام ارسال خواهد شد.
مجازات سوءاستفاده از علامت تجاری دیگران
همانطور که گفتیم سوءاستفاده از علامت تجاری دیگران به موجب قانون مشمول مجازات است. مواد قانونی مرتبط با این جرم، شامل ماده 61 قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علایم تجاری و همچنین مواد 529 و 530 قانون مجازات اسلامی است.
- بر اساس ماده 61 قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علایم تجاری، اگر شخصی با علم و از روی عمد اعمالی را انجام دهد و با استفاده غیرمجاز از علامت تجاری بدون رضایت مالک، منجر به نقض حقوق مالک شود، مجرم است و علاوه بر پرداخت خسارت، به پرداخت جزای نقدی (از ۱۰ تا ۵۰ میلیون ریال) و یا مجازات حبس تعزیری (از ۹۱ روز تا ۶ ماه) و یا هر دو مجازات ذکرشده، محکوم می‌شود. (مطابق تصویب‌نامه تعدیل میزان مبالغ مجازات نقدی جرایم و تخلفات، میزان جزای نقدی این مورد از ۹ میلیون تومان تا ۲۰ میلیون تومان افزایش یافته است.)
- در ماده 529 قانون مجازات اسلامی نیز، جرم جعل علامت تجاری پیش‌بینی شده و بر اساس آن اگر فردی علامتی تجاری را جعل کند یا با علم به جعلی بودن از آن استفاده کند، افزون بر جبران خسارت وارده، به ۳ ماه تا ۲ سال حبس محکوم خواهد شد.
- همینطور در ماده 530 این قانون نیز مقرر شده که اگر کسی بدون مجوز، علامت تجاری تجارتخانه یا شرکت تجاری را به دست آورده و از آن استفاده کند یا باعث استفاده دیگران شود، علاوه بر جبران خسارت مالک علامت تجاری، به ۲ ماه تا ۲ سال حبس محکوم خواهد شد. بنابراین در صورت ارتکاب این جرایم، دعوای کیفری علامت تجاری نیز قابل طرح است.
سخن پایانی
در اغلب موارد پس از اینکه برند شما موفق می‌شود خود را از سایر برندهای رقیب متمایز کند و شناخته شود، مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرد. در مواردی هم وقتی شراکتی به هم می‌خورد، از آنجا که هر یک از شرکا نسبت به برند احساس مالکیت می‌کنند، ممکن است مشکلاتی برای هم پیش بیاورند. در چنین شرایطی شما اگر صاحب اصلی علامت تجاری هستید، چاره‌ای ندارید جز اینکه برای اعتبار برند و گرفتن مالکیت تمام و کمال آن دست به شکایت بزنید.
اما طرح شکایت سوءاستفاده از علامت تجاری در محاکم قضایی یک کار تخصصی است. اگر با چنین مشکلی مواجه هستید، پیشنهاد می‌کنیم از طریق راه‌های ارتباطی معرفی‌شده در سایت از مشاوره حقوقی مهدی نائینی، وکیل پایه‌یک دادگستری استفاده کنید. اگر نمی‌دانید چگونه دست سوء‌استفاده‌گران را از علامت تجاری خود کوتاه کنید باید کار را به یک وکیل متخصص در امور ثبتی بسپارید.
