سوء استفاده از علامت تجاری و مجازات آن

در اغلب موارد پس از اینکه برند شما موفق می‌شود خود را از سایر برندهای رقیب متمایز کند و شناخته شود، مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرد. در مواردی هم وقتی شراکتی به هم می‌خورد، از آنجا که هر یک از شرکا نسبت به برند احساس مالکیت می‌کنند، ممکن است مشکلاتی برای هم پیش بیاورند. در چنین شرایطی شما اگر صاحب اصلی علامت تجاری هستید، چاره‌ای ندارید جز اینکه برای اعتبار برند و گرفتن مالکیت تمام و کمال آن نسبت به سوء استفاده از علامت تجاری اعلام اجرام کنید و حق مالکیت معنوی خود را پس بگیرید.

شکایت سوء‌استفاده از علامت تجاری

طبق ماده ۳۲ قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علایم تجاری با موضوع مصادیق نقض حق علامت تجاری، مالک برند و علامت تجاری در این ۳ حالت می‌تواند نسبت به سوءاستفاده و ثبت علامت تجاری جدید شکایت کند:

• فردی قصد ثبت علامت تجاری یا برندی را داشته باشد که متعلق به شماست.
• علامت تجاری یا برند جدیدی که فرد قصد دارد به ثبت برساند به قدری به برند شما شباهت داشته باشد که موجب فریب و اشتباه مشتریان و مردم عادی شود.
• چنانچه علامت ثبت شده معروف باشد در خدمات غیر مشابه نیز قابل حمایت است. (تشخیص مشهور بودن کالا و یا شباهت در ابتدا عرفی است و سپس موضوع به کارشناسان متخصص ارجاع می‌شود.)

مصادیق سوء استفاده از علایم تجاری

• استفاده از عین علایم تجاری دیگران 
• مشابهت در آوای علامت های ناقض و اصیل که باعث ابهام و اشتباه مصرف‌کننده شود (در ارجاع کارشناسی مشخص می‌شود)
• مشابهت در معنای علامت های ناقض و اصیل
• مشابهت در نمود علامت

توجه: برای درک تفاوت علامت تجاری، برند و نام تجاری باید هر یک از این مفاهیم را تعریف کنیم:

علامت تجاری: سمبل یا نمادی است که مشخصات شرکت را نمایان می‌کند و بخشی از هویت شرکت به شمار می‌رود. لوگو هم به نوعی همان علامت تجاری است.

نام تجاری: اسم، عبارت یا اصطلاحی است که یک کسب و کار برای کالا یا خدمات خود انتخاب می‌کند مثلا شامپو تخم مرغی یا پفک نمکی.

برند: مجموعه‌ای از فعالیت‌های یک کسب و کار است که باعث شکل گیری یک کل منسجم می‌شود.

راهکارهای مقابله با سوء استفاده از علائم تجاری

برای مقابله با جرم سوء استفاده از علامت تجاری می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:

1. اقدامات موقتی مثل دستور موقت مبنی بر توقیف کالاهای ناقض علامت و جلوگیری از تولید و فروش آن‌ها
2. تقاضای ابطال ثبت علامت ناقض حقوق مالک اصلی (مطابق ماده ۴۱ قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری)
3. مطالبه خسارت
4. طرح دعوای کیفری (مطابق ماده ۶۱ قانون مذکور)

مدارک لازم برای شکایت سوء استفاده از علامت تجاری

برای رسیدگی به شکایت سوء‌استفاده از علامت تجاری، مدارک زیر نیاز است:

• مدارک و اطلاعات هویتی شامل شناسنامه، کارت ملی و رمز عبور و نام کاربری ثنا
• مدارکی مبنی بر حق مالکیت بر برند مربوطه
• مدارک مبنی بر سوء استفاده متهم از برند مذکور
• کپی دادخواست یا شکوائیه
• فیش پرداخت هزینه‌های دادرسی

مدارک بالا، برای پیگیری درخواست در محاکم قضایی ضروری است. چنانچه متقاضی نتواند با ارائه مدارک و اسناد کافی، مالکیت خود را بر علامت تجاری اثبات کند یا مدراکش ناقص باشد درخواست شکایت او رد می‌شود.

توجه: برای شکایت از سوء‌استفاده از علامت تجاری یا برند، افراد معمولا فاکتورهای خرید جنس تقلبی را برای طرح دعوا ارائه می‌کنند. اما از آنجا که پرونده‌های سوء‌استفاده از علائم تجاری به کارشناس ارجاع داده می‌شود، تنها ارائه فاکتور خرید کافی نیست. در این موارد بهتر است در صورتی که کالای موردنظر از طریق اینترنت یا شبکه‌های اجتماعی در حال فروش است، سفارش خرید از این راه‌ها ثبت و شماره و اسم شخص بازاریاب هم یادداشت شود. در واقع، مالک برند بهتر است علاوه بر فاکتور یا پیش‌فاکتوری که برایش صادر شده این موارد را هم به عنوان مستندات شکواییه در دادسرا مطرح کند.

نمونه متن شکواییه سوء استفاده کردن از علامت تجاری

در ادامه برای آشنایی با نوشتن شکواییه، یک نمونه شکایت تنظیم شده را می‌بیند:

بسمه تعالی

شکات:
……….. به شماره  ملی …………… به تاریخ تولد …………

مشتکی عنه:
………

موضوع:
استفاده از علامت تجاری ثبت شده بدون اذن مالک، موضوع مواد ۴۰و ۴۷ قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی ، علائم تجاری

ادله  اثباتی:

• تصویر گواهینامه علامت تجاری به شماره ……… مورخه ………….
• تصویر اسکرین شات از سایت مشتکی عنه
• ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان ….

احتراما با تقدیم مدارک و مستندات معروض می‌دارم، به دلالت گواهی نامه ثبت علامت به شماره …… مورخه ………. اینجانبان مالک علامت و عبارات ……….. هستیم که بر اساس ماده ۴۰ قانون ثبت علائم تجاری استفاده از هر علامت که در ایران ثبت شده باشد، توسط هر شخصی بجز مالک علامت مشروط به موافقت مالک است و نیز به استناد ماده ۴۷قانون مارالذکر هر گونه استفاده از نام تجاری توسط اشخاص ثالث به صورت نام تجاری یا علامت یا هرگونه استفاده که باعث فریب عموم شود غیر قانونی است که مقنن در قانون مذکور در ماده ۶۱  آن اعمال و رفتار خلاف مفاد مواد ۴۰و ۴۷ را جرم انگاری کرده است.

۲- با توجه به اینکه یک وب سایت تحت دامین ………….  در صفحات مختلف  نام واحد خود را  ……… نامیده و از نام و علامت تجاری ثبت شده به نام اینجانبان استفاده کرده و در یک واحد تجاری مرتبط به همان وب سایت به آدرس …………….. عبارت ……….. را در تابلوی درب ورودی واحد تجاری به آدرس مذکور به کار برده. حال نظر به مراتب فوق و مستندات پیوست شکواییه و استناد به مواد ۳۰،۳۱،۳۲،۴۰،۴۷،۶۱ قانون ثبت اختراعات و علائم تجاری، شناسایی مشتکی عنه و صدور قرار جلب دادرسی و بدوا، دستور منع استفاده از تابلو با عنوان ……… را دارم.

نحوه رسیدگی به جرم سوءاستفاده کردن از علائم تجاری

مراحل و نحوه شکایت از جرم استفاده از علامت تجاری دیگری به این صورت است که:

1. ابتدا شاکی، شکواییه‌ای را در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت می‌کند
2. سپس آن شکواییه به دادسرای فرهنگ و رسانه تهران ارجاع داده می‌شود. معاونت ارجاع، یکی از شعبات بازپرسی یا دادیاری دادسرای مربوط را جهت رسیدگی به این پرونده تعیین می‌کند.
3. شعبه مربوطه در اولین قدم رسیدگی به این پرونده، شاکی پرونده را احضار می‌کند تا در مورد شکایت مطرح‌شده توضیح بدهد.
4. پس از توضیحات شاکی، پرونده به کارشناس متخصص در این زمینه ارجاع می‌شود تا محرز شود که علامت تجاری مورد استفاده از سوی متهم همان علامت تجاری شاکی یا علامتی مشابه علامت شاکی است.
5. سپس قاضی در صورت تشخیص، طرفین را احضار می‌کند و جلسه رسیدگی تشکیل می‌شود.
6. در جلسه رسیدگی (به طور معمول و در اغلب موارد رسیدگی در یک جلسه خاتمه می‌یابد)، اگر فرد خاطی که علیه او کیفرخواست صادرشده نتواند دفاع موثری ارائه دهد، حکم محکومیت به حبس یا جزای نقدی صادر می‌شود. البته این حکم قابل تجدیدنظرخواهی است اما اگر خاطی دلایل و مدارک محکمه‌پسندی در دادگاه تجدیدنظرخواهی ارائه نکند، آرای بدوی در دادگاه تجدیدنظر هم تایید می‌شود
7. در نهایت پرونده به واحد اجرای احکام ارسال خواهد شد.

توجه: برای پیگیری شکایت استفاده از علامت تجاری می‌توانید به سامانه ثنا مراجعه کنید.

مجازات سوء استفاده از علامت تجاری دیگران

همانطور که گفتیم سوء‌استفاده از علامت تجاری دیگران به موجب قانون مشمول مجازات است. مواد قانونی مرتبط با این جرم،‌ شامل ماده 61 قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علایم تجاری و همچنین مواد 529 و 530 قانون مجازات اسلامی است.

• بر اساس ماده 61 قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علایم تجاری، اگر شخصی با علم و از روی عمد اعمالی را انجام دهد و با استفاده غیرمجاز از علامت تجاری بدون رضایت مالک، منجر به نقض حقوق مالک شود، مجرم است و علاوه بر پرداخت خسارت، به پرداخت جزای نقدی (از ۱۰ تا ۵۰ میلیون ریال) و یا مجازات حبس تعزیری (از ۹۱ روز تا ۶ ماه) و یا هر دو مجازات ذکرشده، محکوم می‌شود. (مطابق تصویب‌نامه تعدیل‌ میزان مبالغ مجازات نقدی جرایم و تخلفات، میزان جزای نقدی این مورد از ۹ میلیون تومان تا ۲۰ میلیون تومان افزایش یافته است.)
• در ماده 529 قانون مجازات اسلامی نیز، جرم جعل علامت تجاری پیش‌بینی شده و بر اساس آن اگر فردی علامتی تجاری را جعل کند یا با علم به جعلی بودن از آن استفاده کند، افزون بر جبران خسارت وارده، به ۳ ماه تا ۲ سال حبس محکوم خواهد شد.

همینطور در ماده 530 این قانون نیز مقرر شده که اگر کسی بدون مجوز، علامت تجاری تجارتخانه یا شرکت تجاری را به دست آورده و از آن استفاده کند یا باعث استفاده دیگران شود، علاوه بر جبران خسارت مالک علامت تجاری، به ۲ ماه تا ۲ سال حبس محکوم خواهد شد. بنابراین در صورت ارتکاب این جرایم، دعوای کیفری علامت تجاری نیز قابل طرح است.

دادگاه رسیدگی به جرم سوء استفاده از علامت های تجاری

جرم سوء استفاده از علایم تجاری پس از ثبت شکواییه از سوی شاکی در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به دادسرای ناحیه 26 تهران ارجاع می‌شود. سپس از طریق معاونت ارجاع، به یکی از شعبات بازپرسی یا دادیاری دادسرای مربوط ارجاع می‌شود. بعد رسیدگی  و انجام تحقیقات در صورت احراز وقوع جرم و صدور قرار جلب به دادرسی، پرونده به دادگاه کیفری دو تهران ارسال می‌شود. لازم به ذکر است که تنها دادگاه عمومی حقوقی تهران، در این زمینه صالح هستند و اختلاف پیش آمده در این باره در هر مکان دیگری باشد در دادگاه های تهران مورد رسیدگی قرار می‌گیرد .
تجدیدنظرخواهی از آراء بدوی دادگاه عمومی حقوقی در این دعاوی هم در دادگاه تجدیدنظر استان تهران رسیدگی می‌شود.

توجه:‌ طرح شکایت و تدوین متن دادخواست سوء‌استفاده از علامت تجاری در محاکم قضایی یک کار تخصصی است. اگر با چنین مشکلی مواجه هستید، پیشنهاد می‌کنیم کار را به وکیل متخصص در دعاوی تجاری بسپارید و از طریق راه‌های ارتباطی معرفی‌شده در سایت از مشاوره‌ حقوقی مهدی نائینی، وکیل پایه‌ یک دادگستری استفاده کنید.

نمونه رای دادگاه در مورد شکایت از علامت تجاری

در خصوص اتهام آقای م.م. فرزند م. شغل … باسواد متأهل، آزاد با معرفی کفیل، مبنی بر نقض حقوق صاحب علامت تجاری «الف.» دادگاه توجهاً به شکایت شاکی خصوصی و گواهی ثبت رسمی علامت و کیفرخواست دادسرا و گزارش مرجع انتظامی و صورت‌جلسه تنظیمی و عکس‌ها و تصاویر مأخوذه و اقاریر صریح متهم مبنی بر استفاده از علامت تجاری تحت عنوان«شکوفه الف.»که این امر عملاً موجبات نقض حقوق تجاری شاکی را فراهم می‌نماید زیرا اضافه کردن یک پسوند یا پیشوند به یک علامت اختصاصی استفاده از آن‌را مجاز نمی‌کند و این نحوه استفاده کردن موجب گمراهی مشتریان در تشخیص نوع محصول از جهت مبدأ و منشأ تولیدی می‌شود و باعث از دست دادن منافع اتفاقی شاکی نیز می‌گردد؛ علی‌هذا نظر به مراتب بالا، بزه انتسابی به نظر دادگاه محرز و مسلم است ومستنداً به ماده۶۱ ناظر به ماده ۴۰ قانون ثبت اختراعات طرح‌های صنعتی و علائم تجاری مصوب ۱۳۸۶، نام‌برده را به پرداخت پنجاه میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌نماید. در راستای ماده ۱۰ قانون مجازات اسلامی علامت تجاری مورد استفاده متهم، پس از قطعیت رأی، معدوم و امحاءاثر و کلیه تابلوها تحت عنوان «الف.» با هر نوع پیشوند و پسوند جمع‌آوری شوند. رأی صادره حضوری بوده و ظرف مهلت بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر در محاکم محترم تجدیدنظر استان تهران می‌باشد.

رئیس شعبه ۱۰۴۳دادگاه عمومی جزایی تهران –افراسیاب

رأی دادگاه تجدیدنظر

در خصوص تجدیدنظرخواهی آقای م.م. فرزند م. نسبت به دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۲۱۹۱۸۰۰۵۳۳ مورخ ۸/۵/۹۱ صادره از شعبه ۱۰۴۳ دادگاه عمومی تهران که متضمن محکومیت مشارٌالیه به پرداخت مبلغ پنجاه میلیون ریال جزای نقدی در حق صندوق دولت و محو علامت تجاری مورد استفاده تجدیدنظرخواه پس از قطعیت حکم و جمع‌آوری و امحاء اثر تابلوها تحت عنوان «الف.» با هر نوع پیشوند و پسوند است، با نگرش در مجموعه اوراق و محتویات پرونده بالاخص تصویر گواهی‌نامه ثبت علامت صفحه اول پرونده تصویر تابلو با نام «شکوفه الف.» صفحه ششم پرونده نامه شماره ۱۲۲۶/۵۱۵ مورخ ۱۱/۷/۹۰ اتحادیه صنف هتل‌داران صفحه ۳۱ پرونده اقرار و اذعان تجدیدنظرخواه به استفاده از نام تجاری مورد شکایت صفحه پنجاه و ششم پرونده هر چند از ناحیه مشارٌالیه ایراد و اعتراض موجه و مدللی که موجبات نقض و گسیختن رأی صادره را فراهم آورد به عمل نیامده و بر مبانی استدلال و استنباط دادگاه نخستین در احراز و تشخیص بزهکاری تجدیدنظرخواه و صدور حکم بر همین مبنا خدشه و خللی مترتب نیست النهایه دادگاه به لحاظ فقدان پیشینه محکومیت کیفری وی را مستحق ارفاق و تخفیف مجازات تشخیص و مستنداً به تبصره ۲ ذیل ماده ۲۲ قانون اصلاح قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب مبلغ پنجاه میلیون ریال جزای نقدی مقرر در حکم را به بیست و پنج میلیون ریال تقلیل و تخفیف داده و دادنامه معترضٌ‌عنه را در نهایت ضمن رد تجدیدنظرخواهی عنوان شده با استناد به ماده ۲۵۷ قانون آیین دادرسی کیفری تأیید و استوار می‌نماید. رأی صادره قطعی است.

رئیس شعبه ۳۸ دادگاه تجدیدنظر استان تهران ـ مستشار دادگاه

دادگرنیا ـ عظیمی(به نقل از نمونه آراء پژوهشگاه قوه قضاییه)

سئوالات متداول درباره علامت تجاری

مجازات سوء استفاده از علامت تجاری دیگری چیست؟
پرداخت خسارت، جزای نقدی از ۹ میلیون تا ۲۰ میلیون تومان/ حبس تعزیری ۹۱ روز تا ۶ ماه (گاهی هر دو مجازات نقدی و حبس).

مدت اعتبار ثبت علامت تجاری چقدر است؟
ده سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه ثبت آن است. این بازه زمانی می‌تواند توسط مالک برای دوره‌های ده‌ساله تمدید شود.

کدام دادگاه به جرم سوء استفاده از علائم تجاری رسیدگی‌ می‌کند؟
دادگاه ‌های حقوقی تهران.

برای استعلام علامت تجاری باید به چه سایتی مراجعه کنیم؟
اولین راه برای استعلام علائم تجاری، سامانه مرکز مالکیت معنوی است که توسط سازمان ثبت اسناد و املاک کشور راه اندازی شده و دومین راه هم مراجعه به بخش آگهی‌های قانونی سایت روزنامه رسمی است.