نحوه شکایت و رسیدگی به جرم سوءاستفاده از طرح های صنعتی
نحوه شکایت و رسیدگی به جرم سوءاستفاده از طرح‌های صنعتی، موضوعی است که در زمینه حقوق مالکیت معنوی از اهمیت زیادی برخوردار است. سوءاستفاده از طرح صنعتی یعنی استفاده از طرح‌های صنعتی دیگران بدون اجازه آن‌ها. این جرم در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، با قوانین سختگیرانه‌ای روبرو است و مجازات‌های خاصی برای آن تعیین شده. در این مقاله، به نحوه شکایت از جرم کپی‌برداری از طرح صنعتی می‌پردازیم و چگونگی رسیدگی به این جرم را بررسی می‌کنیم.
نحوه شکایت از جرم سوءاستفاده از طرح های صنعتی
همانطور که می‌دانید، سوءاستفاده و کپی‌برداری از طرح‌های صنعتی جرم است و قانون برای کسانی که طرح‌های صنعتی دیگران را کپی می‌کنند محکومیت و مجازات در نظر گرفته است. اما سئوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که برای شکایت از جرم سوءاستفاده از طرح صنعتی چه باید کرد؟
در صورتی که طرح صنعتی شما مورد سوءاستفاده قرار گرفته و قصد شکایت دارید در گام نخست باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. برای تنظیم شکایت باید تمام مدارکی را که حاکی از وقوع جرم است ارائه دهید. یعنی مدارکی دال بر سوءاستفاده از طرح صنعتی باید ضمیمه شکایت شما باشد. به طور کلی مدارک لازم عبارتند از: کپی گواهی مالکیت طرح صنعتی، عکس، فیلم یا نمونه کپی‌شده از طرح صنعتی و همچنین مدارک هویتی شاکی.
توجه: خسارت و ضرر و زیان ناشی از کپی طرح صنعتی نیز قابل مطالبه است. برای این کار باید به صورت جداگانه دادخواست حقوقی ارائه و مدارک لازم را پیوست کنید. (اگر می‌توانید عنصر علم و عمد خاطی را ثابت کنید، با توجه به سرعت رسیدگی مراجع کیفری، بهتر است شکایت کیفری مطرح کنید.)
نحوه رسیدگی به جرم سوءاستفاده از طرح های صنعتی
شکایت سوءاستفاده از طرح‌های صنعتی مانند شکایت از سایر جرائم نیست. طبق قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری، رسیدگی به شکایات ناشی از اجرای این قانون فقط در صلاحیت شعبه یا شعب خاصی از دادگاه‌های عمومی تهران است. دادسرا و دادگاه کیفری دو واقع در تهران (مجتمع قضایی قدوسی) صلاحیت رسیدگی به شکایات مربوط به جرم کپی‌برداری از طرح صنعتی را دارند. بنابراین این شکایات در محاکم شهرستان‌های دیگر قابل رسیدگی نیستند و به تهران ارجاع داده می‌شوند.
ذکر این نکته ضروری است که این شکایت صرفا به جنبه کیفری موضوع و مجازات مجرم می‌پردازد. در صورتی که صاحب طرح صنعتی بخواهد به شیوه حقوقی پیگیری کند باید علیه شخص سوء‌استفاده‌کننده دعوای حقوقی مطرح کند. در این صورت دادگاه، علاوه بر حکم منع کپی‌برداری از طرح صنعتی، حکم پرداخت خسارت ناشی از این موضوع را نیز صادر می‌کند. (این دعاوی حقوقی هم در شعب دادگاه حقوقی تهران رسیدگی می‌شوند.)
سوءاستفاده از طرح صنعتی توسط حامی مالی طرح
یکی از موضوعات مهم در خصوص شکایت‌های سوءاستفاده از طرح‌های صنعتی که ممکن است برای صاحبین این طرح‌ها اتفاق بیفتد این است که شخصی که مرتکب سوءاستفاده از طرح صنعتی شده، در دادسرا و بازپرسی حاضر شود و ادعا کند هزینه‌های طراحی را او پرداخت کرده. این ادعا ممکن است درست باشد چون طراحان صنعتی برای طراحی محصولات یا خدمات خود نیاز به نقدینگی و بودجه دارند (مثلا برای قالب‌سازی و تهیه مواد اولیه) تا با آزمون و خطا نهایتا طرحی را به سرانجام برسانند و ثبت کنند. پس ممکن است شخصی طراح را در این مدت از نظر مالی حمایت کرده باشد و از نظر اخلاقی سهمی در موفقیت او داشته باشد (و قطع به یقین در ابتدای امر هم توافقی بین آن‌ها صورت گرفته)، اما این شخص قانونا نمی‌تواند ادعای مالکیتی نسبت به طرح صنعتی داشته باشد و اجازه ندارد که بدون هماهنگی با طراح از طرح او استفاده کند. در صورتی که این شخص در بازپرسی چنین ادعایی مطرح کند، طراح اصلی باید به اطلاع بازپرس برساند که به سبب ثبت طرح، از حمایت قانونی برخوردار است و قانون‌گذار از طریق قانون ثبت اختراع، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری حامی اوست و هیچ شخصی (حتی کسی که به طرح کمک مالی کرده) نمی‌تواند بی آنکه از صاحب طرح اجازه بگیرد، از آن استفاده کند.
سخن آخر
در دنیای امروز، طراحی و ساخت محصولات صنعتی اهمیت بسیاری دارد. این محصولات، نتیجه تلاش و زحمات اشخاص یا گروه‌هایی است که هزینه‌های زیادی را صرف طراحی و توسعه محصول می‌کنند. اما متأسفانه، در برخی موارد، افرادی وجود دارند که بدون اجازه، از طرح‌های صنعتی دیگران استفاده می‌کنند و این امر باعث می‌شود که طراحان و توسعه‌دهندگان منافع انحصاری محصولات خود را از دست بدهند. در این شرایط، صاحبین طرح‌های صنعتی چاره‌ای ندارند جز اینکه از سوء‌استفاده‌کنندگان شکایت کنند.
برای شکایت از این نوع جرائم، ابتدا باید مدارک و مستندات مربوط به سوءاستفاده از طرح صنعتی را جمع‌آوری و سپس با مراجعه به محاکم قضایی مربوطه شکایت خود را مطرح کنید. پس از ارائه شکایت، مراحل رسیدگی آغاز می‌شود و مراجع قضایی بررسی می‌کنند که آیا جرم سوءاستفاده از طرح صنعتی اتفاق افتاده است یا خیر. اگر برای دادگاه محرز شود که سوءاستفاده رخ داده، متخلف مجازات خواهد شد.
اما از آنجا که رسیدگی به شکایات مربوط به سوءاستفاده از علائم تجاری و طرح‌های صنعتی به نظر بازپرس یا دادیار رسیدگی‌کننده بستگی دارد ممکن است رسیدگی طبق تصورات شما پیش نرود و نتیجه مطلوب حاصل نشود. در صورتی که طرح صنعتی شما مورد سوءاستفاده قرار گرفته و برای طرح دقیق شکایت نیاز به مشاوره دارید، کافی است با راه‌های ارتباطی معرفی‌شده در وبسایت تماس بگیرید و از مشاوره حقوقی مهدی نائینی، وکیل پایه‌یک دادگستری استفاده کنید.
