مهریه در طلاق توافقی

در صورتی که زوجین تصمیم به طلاق مشترک داشته باشند و در مورد مسائل مالی و غیر مالی مانند مهریه، حضانت فرزند و نفقه به توافق برسند، می‌توانند طلاق توافقی را انجام دهند. در چنین حالتی دادگاه دخالت نمی‌کند و مسائلی مانند پرداخت مهریه، نفقه و یا حتی حضانت فرزندان بر اساس توافق زوجین انجام می‌شود. اما مهریه همواره یکی از چالش‌های اصلی پیش روی زوجین در این طلاق بوده است. به خصوص که باورهای نادرستی در مورد تعلق یا عدم تعلق آن در طلاق توافقی وجود دارد. در این مطلب به این موضوع می‌پردازیم و به سؤالاتی که در این خصوص وجود دارد پاسخ می‌دهیم تا ابهامات پیرامون قانون جدید طلاق و مهریه روشن شود.

آیا مهریه در طلاق توافقی به زن تعلق می ‌گیرد؟

یکی از سؤالات متداول این است که در طلاق به صورت توافقی چه چیزهایی به زن تعلق می‌گیرد و آیا مهریه باید به طور کامل بخشیده شود یا خیر. در اذهان عمومی باور اشتباهی وجود دارد که اگر خانمی تقاضای طلاق کند الزاما باید مهریه را ببخشد. در صورتی که چنین قانونی وجود ندارد. در واقع مهریه  دینی است بر ذمه زوج و با درخواست طلاق ساقط نمی‌شود. برای این که یک دینی بر ذمه زوج قرار بگیرد موجبی نیاز است که این موجب در عقد نکاح همان عقدنامه است. برای برطرف کردن دین هم یک موجبی نیاز است که شامل بخشش، ابرا یا دریافت مهریه است. پس تقاضای طلاق باعث از بین رفتن مهریه نمی‌شود. در واقع در جداشدن توافقی همانطور که از اسمش هم پیداست، زن و شوهر می‌توانند در مورد مهریه در چارچوب توافقات قبل از طلاق، هر تصمیمی که می‌خواهند بگیرند.

بنابراین مهم‌ترین نکته این است که در مورد مهریه توافق صورت بگیرد. این توافق می‌تواند شامل بخشش تمام یا قسمتی از مهریه یا قسطی کردن آن باشد.

توجه: در برخی موارد، ممکن است زن به دلیل تنفر از شوهر خود و برای راضی کردن او به طلاق، بخشی از مهریه یا تمام آن را ببخشدیا مالی را به زوج بدهد. این نوع طلاق، «طلاق خُلع» نامیده می‌شود. اما در طلاق توافقی چنین الزامی وجود ندارد.

مثال‌ هایی از توافق در مورد مهریه

• بذل مهریه؛ بذل در طلاق گرفتن توافقی به‌ این صورت است که زن برای جدایی از مرد و گرفتن موافقتش مالی به او واگذار می‌کند. در این صورت بخشیدن تمام یا بخشی از مهریه همان مالی است که زوجه به شوهرش می‌پردازد. البته توجه داشته باشید که این موضوع کاملا اختیاری است و اجباری در کار نیست. لازم به ذکر است که اگر زن اقدام به ابراء‌ مهریه کند دیگر امکان مطالبه نیست.
• تبدیل از سکه به وجه نقد: در حالی که ممکن است مهریه در سند ازدواج به صورت سکه قید شده باشد، زن و شوهر می‌توانند در توافقنامه طلاق توافق کنند که مهر به وجه نقد تبدیل شود.
• توافق بر سر اقساط: زن و شوهر می‌توانند در مورد پرداخت مهریه به صورت اقساط توافق کنند. در این توافق باید شرایط پرداخت اقساط، مانند مبلغ هر قسط، تاریخ پرداخت و نحوه پرداخت به طور شفاف مشخص شود.
• توافق بر سر جایگزینی مهریه با ملک: زن و شوهر می‌توانند توافق کنند که به جای پرداخت مهر به صورت سکه یا وجه نقد، ملک واگذار شود.

عدم پرداخت مهریه در طلاق توافقی

در صورتی که زن و شوهر در مورد مهریه در طلاق توافقی، به توافق نرسند دادگاه در مورد آن تصمیم می‌گیرد و مرد مکلف به پرداخت خواهد بود. البته شرایط پرداخت و دریافت مهریه به عوامل مختلفی بستگی دارد. در صورت خودداری مرد از پرداخت حق زن پس از تعیین شرایط و میزان، زن می‌تواند به دادگاه شکایت کند. زوجه قبل از اجرای صیغه طلاق می‌تواند برای دریافت مهریه خود اسنادی مانند چک را از مرد مطالبه کند و در صورت عدم پرداخت از مرد شکایت و اموال مرد را توقیف کند.

دریافت مهریه بعد از جداشدن توافقی

شاید بپرسید «آیا امکان رجوع به مهریه بعد از طلاق توافقی وجود دارد یا خیر؟» که باید بگوییم اگر زوجه موقع ثبت، دوشیزه (باکره) و یا یائسه باشد، طلاق قابل رجوع نیست. اما اگر نباشد، مرد می‌تواند در طول ۳ ماه عده به زن رجوع کند و به حالت زوجیت باز گردند.

در این جا اگر زوجه یائسه یا دوشیزه نباشد، می‌تواند در ایام عده به آنچه بذل کرده رجوع کند. یعنی به دفتر خانه‌ای که طلاق را ثبت کرده مراجعه و تقاضای رجوع را ثبت می‌کند. پس از رجوع زن به مابذل مثل مهریه، طلاق به ماهیت خود که رجعی بودن است بر می‌گردد و رجوع زوجه به اطلاع زوج می‌رسد. در این صورت زوج هم می‌تواند به زوجیت رجوع کند و دوباره به حالت اول زن و شوهری برگردند. اما با گذشتن مدت عده زوجه به هیچ عنوان نمی‌تواند به آنچه بذل کرده رجوع کند.

توجه: طلاق توافقی، طلاق بائن است؛ یعنی مرد حق رجوع (بازگشت) به همسرش را ندارد اما در صورت شکایت بعد از طلاق توافقی و دریافت مهریه، نوع طلاق تغییر می‌کند و از بائن به طلاق رجعی تبدیل می‌شود یعنی مرد می‌تواند به همسرش رجوع کند. اما تا چند سال بعد از طلاق می‌توان مهریه گرفت؟ در واقع محدودیتی ندارد و هر چند سال گذشته باشد می‌توانید آن را مطالبه کنید.

سایر موضوعات مهم در جدایی توافقی

در این نوع طلاق، بجز مهریه باید تکلیف این موضوعات نیز روشن شود:

• حضانت فرزندان
• نفقه
• جهیزیه
• اجرت المثل

حضانت فرزندان

حضانت فرزندان یکی از مهم‌ترین مسائلی است که باید در طلاق های توافقی حل و فصل شود. زن و شوهر باید در مورد اینکه چه کسی حضانت فرزندان را بر عهده خواهد داشت، به توافق برسند. در این زمینه، مصلحت فرزندان باید در اولویت قرار گیرد و زن و شوهر باید با در نظر گرفتن شرایط مختلف، بهترین تصمیم را برای فرزندان خود اتخاذ کنند.

نفقه

نفقه نیز یکی از مسائلی است که باید به آن پرداخته شود. در صورتیکه زن و شوهر در زمان طلاق در عقد نکاح باشند، شوهر موظف به پرداخت نفقه به زن خواهد بود. زن و شوهر می‌توانند در مورد نحوه پرداخت نفقه، از جمله مبلغ نفقه، تاریخ پرداخت و نحوه پرداخت به توافق برسند.

جهیزیه

از جمله دغدغه‌های اصلی زوجین در زمان جدایی، مشخص کردن تکلیف جهیزیه است. اگر زوجین سر این موضوع به توافق مشترکی رسیده باشند، آن را مکتوب می‌کنند. مثلا یا همه لوازم به زوجه تغلق می‌گیرد یا به زوج و یا به صورت برابر تقسیم می‌شود.

اجرت المثل

اجرت المثل یکی از حقوق زن در خانواده است که در ازای انجام کارهای منزل به زوجه تعلق می‌گیرد. اجرت المثل فقط در طلاق یک‌طرفه از سمت آقا به خانم تعلق می‌گیرد و در طلاق توافقی اجرت المثل تعلق نمی‌گیرد.

مهریه و طلاق توافقی در دوران عقد

دوران عقد شامل بازه زمانی بین وقوع عقد و شروع زندگی مشترک است. چنانچه در این مدت، بین زن و شوهر رابطه زناشویی کامل اتفاق افتاده باشد تمام مهریه به زوجه تعلق می‌گیرد و می‌توانند در هنگام طلاق در مورد پرداخت یا عدم پرداخت مهریه تصمیم بگیرند.

اما اگر بین زوجین رابطه زناشویی اتفاق نیفتاده باشد، تا قبل از طلاق زوجه می‌‌تواند تمام مهریه را مطالبه کند اما موقع طلاق، تنها مستحق نصف آن خواهد بود. با این حال باز هم به توافق زوجین بستگی دارد که بخواهند در مورد طلاق و مهریه چه تصمیمی بگیرند. (مثلا بخشی را ببخشد، بخشی را دریافت کند و بخشی را تقسیط کند)

به طور کلی مراحل جدایی توافقی در دوران عقد تفاوتی با بعد از عقد ندارد. تنها تفاوت در پرداخت مهریه است که اگر زوجه دوشیزه باشد فقط نصفش به او تعلق می‌گیرد.

پرداختن قسطی مهریه در طلاق توافقی

در مورد قسطی شدن مهریه در طلاق توافقی باید به چند نکته توجه کنید:

• اگر پرداخت بخشی از مهریه به بعد از طلاق موکول شده باشد، ازدواج مجدد زوجه مانع دریافت آن نیست. یعنی زوجه می‌تواند در عین گرفتن مهریه، مجددا ازدواج کند.
• برای مهریه ۱۱۰ سکهیا معادل ریالی آن، ضمانت اجرای جلب وجود دارد. بنابراین اگر پس از طلاق به صورت توافقی، اقساط ۱۱۰ سکه، پرداخت نشود زوجه می‌تواند درخواست جلب کند.
• همینطور اگر بعد از این طلاق، زوج اقساط مهریه را پرداخت نکند، زوجه می‌تواند او را ممنوع الخروج کند.
• معمولا دادگاه، درخواست تغییر و تعدیل اقساط سکه توافق شده بین زوجین را در صورت ادعای زوج مبنی بر عدم توانایی پرداخت نمی‌پذیرد (اگرچه استثنائاتی هم دیده شده است.)
• زوجین پس از صدور رای طلاق توافقی می‌توانند از دفتر طلاق بخواهند که برای اقساط مهریه قبوض اقساطی صادر کند.
• دقت کنید که امکان جلب همسر سابق به دلیل نپرداختن اقساط مهریه (بالای ۱۱۰ سکه) وجود ندارد حتی اگر توافق کرده باشند. در این حالت زوجه صرفا می‌تواند تقاضای توقیف امول زوج را داشته باشد (مثلا اگر زوج، کارمند باشد یک چهارم یا یک سوم حقوقش را توقیف می‌شود.)

گرفتن وکیل برای دریافت مهریه در طلاق توافقی

طلاق توافقی بدون داشتن وکیل به دلیل پیچیدگی‌های پرونده و عدم اطلاع از مسائل حقوقی بیشتر از حد معمول طول می‌کشد. با گرفتن وکیل نه تنها سرعت کار زیاد می‌شود بلکه تمام روند طلاق به وسیله وکیل انجام می‌شود و نیازی به حضور شما نیست. مدت زمان طلاق توسط وکیل بین 20 الی 60 روز کاری است. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص جدایی توافقی با شمار‌ه‌های مندرج در سایت تماس بگیرید تا برای مشاوره حقوقی با مهدی نائینی وکیل پایه یک دادگستری راهنمایی شوید.

سؤالات متداول

۱. آیا مهریه در طلاق توافقی، باید بخشیده شود؟
خیر، هیچ قانونی برای بخشش مهریه وجود ندارد. زن و شوهر می‌توانند در این باره توافق کنند.

۲. آیا امکان پرداخت مهریه در طلاق توافقی وجود دارد؟
بله، زوجین می‌توانند توافق کنند که مهریه به صورت اقساطی پرداخت شود و شرایط دقیق آن را مشخص کنند.

۳. هزینه طلاق توافقی چقدر است؟
هزینه‌های ثبت دادخواست، هزینه‌های مشاوره خانواده، هزینه‌های آزمایش بارداری و هزینه‌های محضر.

۴. جلسات اجباری مشاوره در جدایی توافقی چقدر طول می‌کشند؟
این جلسات بسته به تشخیص مشاور دارد و از 4 تا 6 جلسه و حتی بیشتر متغیر هستند و حدود 3 تا 5 ماه طول می‌کشند.

۵. برای توافقی طلاق گرفتن کجا باید رفت؟
اول برای جلسات مشاوره باید در سامانه تصمیم بهزیستی ثبت نام و بعد دادخواست را در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کنید.

۶. آیا جداشدن توافقی بدون دادگاه امکان‌پذیر است؟
خیر، در داخل ایران طلاق باید در دادگاه ثبت شود، اما ایرانیان خارج از کشور می‌توانند از طریق مامورین کنسولی این کار را انجام دهند.

۷. اگر مرد مهریه را پرداخت نکند، زن چه اقدامی می‌تواند انجام دهد؟
زن می‌تواند برای مطالبه مهریه به دادگاه مراجعه کرده و اموال مرد را توقیف کند.

۸. طلاق توافقی چقدر زمان می‌برد؟
بدون وکیل، حدود 6 تا 9 ماه زمان می‌برد، اما با داشتن وکیل این مدت کوتاه‌تر می‌شود.

۹. آیا مهریه بعد از توافق در طلاق قابل مطالبه است؟
بله، حتی پس از طلاق هم می‌توان مهریه را مطالبه کرد و محدودیتی در این خصوص وجود ندارد.

۱۰. چگونه می‌توان طلاق توافقی را از خارج از کشور انجام داد؟
ایرانیان مقیم خارج از کشور می‌توانند از طریق سامانه ثنا یا میخک به وکیلی در ایران وکالت دهند تا طلاق را پیگیری کند.

۱۱. چه مدارکی برای جدایی توافقی نیاز است؟
شناسنامه و کارت ملی زوجین، سند ازدواج، وکالت طلاق (در صورت وجود) و مدارک مربوط به جلسات مشاوره.