تفاوت چک و سفته؛ برای ضمانت چک بهتر است یا سفته؟

ممکن است برای شما هم این سئوال پیش آمده باشد که قابلیت اجرایی چک بیشتر است یا سفته؟ یا به عنوان کارفرما یا شخصی که به دیگری پولی قرض می‌دهد برای تضمین حسن انجام کار یا برگشت پول بهتر است چک بگیرید یا سفته؟ در واقع چک و سفته هر دو اسناد معتبری هستند که می‌توان با در دست داشتن آن‌ها از طریق محاکم قضایی اقدام و وصولشان کرد. اما چه تفاوتی دارند؟ کدام یک بر دیگری ارجح است؟ کدام مزایای بیشتری دارد و کدام معتبرتر است؟ این‌ها سئوالاتی است که قصد داریم در مقاله تفاوت چک و سفته به آن‌ها پاسخ دهیم.

تفاوت های بین سفته و چک برای ضمانت چیست؟

تفاوت‌های بین چک و سفته به عنوان ضمانت، یک مسئله مهم در حقوق تجاری است که نیازمند بررسی دقیق است تا افرادی که قصد دارند این اسناد را به عنوان ضمانت مورد استفاده قرار دهند، تصمیم بهتری بگیرند. این تفاوت‌ها عبارتند از:

نحوه صدور

یکی از مهم‌ترین تفاوت‌هایی که در صدور چک ضمانت و سفته وجود دارد، نحوه صدور آن‌هاست. براساس قوانین جدید، درج تاریخ، نام گیرنده، و نام صادر کننده بر روی چک ضمانت و ثبت آن در سامانه صیاد، الزامی است. در غیر این صورت، قابلیت کارسازی آن توسط بانک مختل می‌شود.

نحوه ثبت

در صدور سفته ضمانت، درج نام صادر کننده و دریافت‌کننده سفته الزامی است و درج تاریخ معنا ندارد. در قسمت مربوط به تاریخ، باید عبارت «سفته بابت ضمانت … صادر شده است» را نوشت و نیازی به ثبت و تایید آن در سامانه صیادی نیست.

نحوه وصول

تفاوت دیگر در نحوه نقد کردن آن‌هاست؛ در صورت تحقق شرایط نقد کردن چک ضمانت، دارنده باید به بانک محال علیه مراجعه کرده و درخواست نقد کردن وجه چک را ارائه دهد. اگر موجودی حساب صادر کننده کافی نباشد، گواهی عدم پرداخت و تایید امضای صادر کننده چک از بانک دریافت و برای اجرا گذاشتن چک به اجرائیات ثبت یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی (برای ثبت دادخواست مطالبه چک) مراجعه می‌شود.

در صورت تحقق شرایط نقد کردن سفته ضمانت، دارنده باید ظرف ده روز از گذشت تاریخ یا مهلت ارسال اظهارنامه برای مطالبه وجه سفته، به دایره واخواست دادگستری مراجعه کرده و با پرداخت حدود ۲ درصد مبلغ کل سفته در زمان زدن تمبر بر روی واخواست نامه، مبلغ سفته را واخواست کند.

تفاوت در مبلغ

چک ضمانت می‌تواند برای هر مبلغی که توافق شده باشد، صادر شود، در حالی که مبلغ سفته محدود به مبلغ چاپی روی آن است. بنابراین، برای صدور سفته ضمانت با مبالغ بالا، باید سفته‌های متعددی از بانک دریافت کرد.

روند دادرسی

در روند دادرسی، هزینه‌ها و روند مطالبه وجه چک ضمانت کمتر و سریع‌تر از هزینه‌های مربوط به سفته ضمانت است.

خسارت تاخیر

خسارت تاخیر پرداخت چک؛ به چک خسارت تاخیر تادیه تعلق می‌گیرد اما به سفته خیر. (یکی از عمده‌ترین مزیت‌های چک نسبت به سفته همین است)

تامین خواسته

در زمینه تامین خواسته نیز چک و سفته با هم تفاوت دارند و تامین خواسته چک از سفته بالاتر است.

تا اینجای مقاله با ۷ تفاوت چک و سفته آشنا شدید و اصل مطلب را خواندید. اگر علاقه‌مندید درباره فرق سفته و چک، جزئیات بیشتری بدانید ادامه مقاله را از دست ندهید.

شباهت‌ چک و سفته

از جمله شباهت‌ها و اشتراکات چک و سفته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• در صورت خودداری از پرداخت، توقیف اموال صادرکننده چک یا جلب می‌تواند اتفاق بیفتد.
• درست مانند چک، مواردی مثل ایفای تعهد، از بین رفتن موضوع تعهد یا قطع همکاری می‌تواند اعتبار سفته ضمانت را باطل کند.

چک معتبرتر است یا سفته؟

از سوالات متداول درباره اسناد تجاری خاص، این است که آیا اعتبار سفته بیشتر است یا چک؟ و کدام یک از این دو برای دارنده مزیت بیشتری به همراه دارد؟

با توجه به تمام جوانب مرتبط با اعتبار سفته نسبت به چک، می‌توان گفت که بی‌تردید، چک دارای اعتبار بیشتری است. چک، علاوه بر اینکه به عنوان سندی عادی شناخته می‌شود، دارای اهمیت قابل توجهی به عنوان سند لازم‌الاجرا است چرا که از طریق دایره اجرائیات ثبت هم قابل مطالبه است. در مواقعی که مواردی مانند صدور چک بلامحل یا کیفری رخ دهد، دارنده می‌تواند به راحتی اقدام به طرح دعوای کیفری کند و برای صادرکننده حکم مجازات حبس یا حتی محرومیت از داشتن دسته چک بگیرد.

همچنین، با ابلاغ قوانین چک و ممنوعیت صدور چک در وجه حامل، به طور قابل توجهی احتمال سوءاستفاده از چک‌ها کاهش یافته است. به علاوه، با استفاده از چک‌های بنفش یا صیادی، امکان سواستفاده از این اسناد، صدور چک سفید امضا یا چک بلامحل کاهش یافته است. به این ترتیب، قدرت نقدشوندگی چک و اعتبار آن، به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش پیدا کرده است.

برای ضمانت چک بهتر است یا سفته؟

انتخاب بین سفته و چک به میزان اعتماد و ترجیحات هر فرد و شرایط مخصوص مربوط به معامله و وضعیت مالی و قانونی او بستگی دارد. برای تصمیم‌گیری در مورد اینکه برای ضمانت از سفته استفاده شود یا چک، نیاز است از دیدگاه‌های مختلف به این موضوع نگاه کنیم.

به عنوان ضمانت گیرنده چک بگیریم یا سفته؟

به لحاظ حقوقی، پذیرش چک ضمانت، نسبت به سفته مزیت‌های بیشتری دارد؛ زیرا در صورت نقد شدن آن، کارسازی آن ساده‌تر است و هزینه کمتری دارد. همچنین، دارنده چک به سرعت می‌تواند به نتیجه مطلوب برسد و دریافت گواهی عدم پرداخت نیز رایگان است. این امکان نیز وجود دارد که صادرکننده چک ادعای جعل یا انکار امضای خود را داشته باشد، اما برای ثابت کردن این ادعا نیازمند ارائه دلیل از سوی او و طرح شکایت از جانب صادرکننده است.

به عنوان ضمانت دهنده برای ضمانت چک بدهیم یا سفته؟

برای شخصی که باید ضمانت بدهد، توصیه می‌شود از سفته استفاده کند و به صراحت عبارت «بابت ضمانت حسن انجام کار یا ضمانت انجام تعهد و…» را در مقابل تاریخ آن و نام گیرنده بنویسد. در پاسخ به اینکه چرا دادن سفته برای ضمانت بهتر است باید بگوییم که تهیه سفته ساده‌تر از چک است و احتمال خیانت در نقد کردن بی‌دلیل سفته ضمانت کمتر است.

توجه: اثبات عدم ایفای تعهد یا عدم حسن انجام کار با دارنده سفته است.

مزایای سفته نسبت به چک

در تکمیل مزایای سفته نسبت به چک برای ضمانت ایفای تعهدات یا حسن انجام کار می‌توان موارد زیر را نام برد:

۱. تهیه و صدور سفته ضمانت، نسبت به دسته چک و صدور چک ضمانت، به سرعت و با کمترین مراحل اداری و بدون نیاز به اعتبارسنجی بانکی انجام می‌شود. برخلاف دسته چک، که نیازمند تایید و کارسازی از طریق سامانه‌های بانکی است، سفته را می‌توان به راحتی از شعب بانکی یا دکه‌های روزنامه‌فروشی تهیه کرد.

۲. با درج عبارت «بابت ضمانت….» در مقابل قسمت تاریخ سفته، این سند به عنوان امانت در نظر گرفته می‌شود و اقدام برای نقدکردن آن تا زمانی که موارد نقد کردن سفته تحقق نیافته باشد برای دارنده تبعات قانونی (مثلا خیانت در امانت) در پی خواهد داشت. این امر باعث ایجاد امنیت خاطر برای صادرکننده سفته می‌شود چون دارنده ملزم است عدم حسن انجام کار یا ایفای تعهد را ثابت کند.

۳. مزیت دیگر سفته ضمانت نسبت به چک، در موقعیتی است که دارنده سفته قصد داشته باشد آن را نقد کند و وجه را دریافت کند. در این صورت، دارنده سفته بدون نیاز به اخذ گواهی عدم پرداخت از بانک و ارائه مدارک به دادگاه، می‌تواند روند دریافت وجه سفته را پیش ببرد.

خلاصه مطلب

در مورد فرق چک و سفته باید بدانید که گرفتن چک برای ضمانت قابلیت مانور بیشتری به دارنده می‌دهد (نه اینکه ضمانت اجرایی چک بیشتر باشد) در واقع برای هر دو سند باید به دادگاه رفت تا رای صادر شود و پس از صدور اجراییه، توقیف اموال صورت بگیرد.

اما قانونگذار برای چک قابلیت‌های بیشتری در نظر گرفته است مثلا چک هم قابلیت صدور اجراییه مستقیم دارد و هم می‌توان نسبت به آن اقدام کیفری (به شرط رعایت اوصاف چک کیفری) انجام داد و هم از طریق اجرای ثبت قابل وصول است و هم می‌توان برای آن دادخواست مستقل مطالبه وجه چک تنظیم کرد تا در دادگاه رسیدگی و رای صادر شود. در ضمن به چک خسارت تاخیر تادیه هم تعلق می‌گیرد. تاخیر تادیه از تاریخی که روی چک درج شده محاسبه می‌شود یعنی اگر برای چکی که امروز دریافت کردید دو سال بعد اقدام حقوقی کنید، از آنجا که مسلما در این ۲ سال ارزش پول کمتر شده است، از تاریخی که چک را برگشت زدید، امکان مطالبه خسارت تاخیر تادیه وجود دارد.

اما برای سفته نه امکان پیگیری کیفری وجود دارد (نمی‌توان از طریق دادسرا اقدام کرد چون اساسا صدور سفته بلامحل یا برگشتی موضوعیت و عنوان مجرمانه ندارد.) نه قابلیت صدور اجراییه مستقیم. در واقع برای چک می‌توانید بدون دادخواست مطالبه چک، مستقیما از دادگاه اجراییه بگیرید اما برای سفته چنین امکانی ندارید.

حتی سفته قابلیت پیگیری از طریق اجرای ثبت هم ندارد و فقط می‌توان از دادگاه دادخواست مطالبه وجه سفته را پیگیری کرد.

در نهایت باید گفت که از نظر فراگیری این دو سند با هم متفاوتند. از چک برای ضمانت و اطمینان از دریافت پول استفاده می‌شود و از سفته معمولا برای ضمانت حسن انجام کار و قرارداد. البته منظور این نیست که سفته بار کمتری دارد؛ بلکه همانطور که پیش‌تر هم گفتیم، روی چک اقدامات بیشتری می‌توان انجام داد. بنابراین اگر بین چک و سفته شک دارید برای گرفتن ضمانت چک را انتخاب کنید.

در این مطلب تفاوت سفته و چک و مزایای هر کدام را برشمردیم. اگر همچنان سئوالی دارید برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره در خصوص چک و سفته با شماره‌های مندرج در سایت تماس بگیرید تا برای مشاوره با مهدی نائینی وکیل پایه یک دادگستری راهنمایی شوید.

سوالات متداول

آیا سفته زندان دارد؟
اگر از مهلت پرداخت گذشته باشد با توجه به نوع آن و همچنین زمان آن متغیر خواهد بود و ممکن است بین 2 تا 7 ماه زندان داشته باشد.

حکم جلب سفته چقدر طول می‌کشد؟
طرح شکایت تا پرداخت مبلغ سفته حدود ۷۰ روز زمان زمان می‌برد. در صورت عدم پرداخت بعد ۷۰ روز شاکی می‌تواند حکم جلب بگیرد.

برای ضمانت گرفتن چک بهتر است یا سفته؟
به طور کلی چک از سفته معتبرتر است و به عنوان گیرنده ضمانت بهتر است چک بگیرید.