طلاق غیابی و هر آنچه باید درباره آن بدانید

چالش‌های قانونی و عاطفی طلاق در اکثر مواقع می‌تواند برای هر دو طرف سنگین باشد. حال تصور کنید یکی از طرفین اصلاً حضور ندارد؛ غایب است، یا شاید حتی مفقود شده. اینجاست که طلاق غیابی به عنوان یک راه‌حل قانونی مطرح می‌شود. این نوع طلاق، با وجود پیچیدگی‌ها و موانع خاص خود، فرصتی است برای بازسازی زندگی افرادی که در بن‌بست‌های حقوقی گرفتار شده‌اند. اما این نوع طلاق چه شرایطی دارد؟ چگونه می‌توان آن را درخواست کرد؟ و چه حقوقی برای طرفین در نظر گرفته شده است؟ در این مقاله قصد داریم زوایای مختلف این موضوع را بررسی کنیم و به سوالاتی پاسخ دهیم که ممکن است ذهن بسیاری از زوج‌ها را درگیر کرده باشد.

تعریف طلاق غیابی و ارتباط آن با رای غیابی

در صورتی که دادخواستی علیه فردی طرح شود و به دلیل عدم حضور او در دادگاه یا عدم دریافت ابلاغیه‌های مربوطه، فرآیند دادرسی ادامه یابد، رای صادره از سوی دادگاه به‌عنوان «رای غیابی» شناخته می‌شود. طبق ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی مدنی، اگر ابلاغیه دادگاه به‌طور صحیح به خوانده (شخصی که علیه او دادخواست مطرح شده) ابلاغ نشود یا فرد در جلسات دادگاه حاضر نشود و لایحه‌ای در دفاع از خود ارائه ندهد، در صورتی که رای بر ضد او صادر شود، این حکم «غیابی» خواهد بود.

رای غیابی می‌تواند ظرف مدت ۲۰ روز پس از ابلاغ آن در همان شعبه دادگاه به چالش کشیده شود. یعنی فردی که رای غیابی علیه او صادر شده است، می‌تواند درخواست «واخواهی» دهد و در این مدت به دادگاه مراجعه کرده و دلایل خود را برای درخواست رسیدگی مجدد ارائه کند.

خواسته طلاق نیز از  قاعده  ذکر شده در بالا مستثنی نیست و در صورتی که در فرآیند رسیدگی به درخواست طلاق، ابلاغیه برای خوانده (زوج یا زوجه) به‌طور واقعی ابلاغ نگردد و فرد در جلسات دادگاه حاضر نشود و همچنین لایحه‌ای در دفاع ارائه ندهد، رای صادره به‌عنوان «طلاق غیابی» در نظر گرفته خواهد شد.

طلاق غیابی از طرف مرد

طبق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی، حق طلاق به‌طور اختصاصی در اختیار مرد قرار دارد. بنابراین، زمانی که مردی دادخواست طلاق را علیه همسر خود مطرح می‌کند، چه همسر او در دادگاه حضور داشته باشد و چه غایب باشد و حتی اگر لایحه‌ای از سوی وی در دفاع از خود ارسال نشود، در نهایت دادگاه حکم طلاق را صادر می‌کند. در صورتی که زن در جلسات دادگاه حضور نیابد و لایحه‌ای نیز ارائه ندهد، حکم صادر می‌شود. اما مهم است بدانیم که اجرای ثبت طلاق به پرداخت حقوق مالی زن، که در حکم دادگاه قید شده، بستگی دارد.

بنابراین اگر می‌پرسید طلاق غیابی از طرف زن چقدر طول می‌کشد؟ باید بگوییم بستگی به تعداد پرونده در شعبه دادگاه دارد اما از آنجا که حق طلاق با مرد است در صورتی که حق و حقوق زوجه پرداخت شود برای صدور رای شرط دیگری لازم نیست.

حقوق مالی زن در طلاق غیابی از طرف مرد

حقوق مالی زوجه در صورت طلاق از طرف مرد عبارت است از:

• مهریه
• اجرت‌المثل ایام زوجیت (که باید از سوی زوجه مطالبه شود)
• نفقه ایام عده
• نفقه معوقه (در صورتی که زن درخواست آن را داشته باشد و شرایط دریافت آن وجود داشته باشد)
• و در برخی موارد، شرط تنصیف اموال درج‌شده در عقدنامه‌ها (به شرطی که این شرط توسط مرد امضا شده باشد و اموالی که پس از عقد خریداری شده باشد در زمان طلاق موجود باشد).

مهریه در طلاق غیابی به این صورت است که اگر زن مهریه خود را پیش از این مطالبه نکرده باشد، مرد می‌تواند برای درخواست تقسیط مهریه، دادخواست اعسار از پرداخت آن را به دادگاه ارائه کند. دادگاه در صورتی که زوجه در جلسه حاضر نشود یا هیچ دفاعی از خود ارائه ندهد، می‌تواند با توجه به شهادت شهود مرد، مهریه را قظط بندی نماید. بدیهی است در صورت بخشیدن مهریه در طلاق غیابی دیگر دینی بر گردن شوهر نیست.

طلاق غیابی از طرف زن

در صورتی که زن علیه شوهر خود درخواست طلاق بدهد و دلایل محکمه‌پسندی برای درخواست طلاق ارائه کند، اما شوهر در دادگاه حاضر نشود و لایحه‌ای نیز ارسال نکند، حکم طلاق صادرشده از سوی دادگاه، غیابی خواهد بود.

باید توجه داشت که این حکم فقط در صورتی غیابی محسوب می‌شود که ابلاغ واقعی به شوهر نشده باشد. طبق ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی مدنی، در صورتی که احضاریه دادگاه به‌درستی به شوهر ابلاغ شده باشد، رای صادره غیابی نخواهد بود. اگر ابلاغ به بستگان یا کارمندان وی صورت گیرد، طبق ماده ۶۹ قانون مذکور، این ابلاغ قانونی به شمار می‌آید و اگر نشانی دقیق باشد، در صورتی که هیچ‌کس در محل حضور نداشته باشد، اخطاریه به محل الصاق خواهد شد که طبق ماده ۷۰، این نیز به‌عنوان ابلاغ قانونی محسوب می‌شود.

شرایط طلاق غیابی از طرف زن

طلاق غیابی به درخواست زن شرایطی دارد که باید وجود داشته باشد تا قاضی حکم را صادر کند. این شرایط عبارت‌اند از:

۱. عسر و حرج

اگر زن در زندگی مشترک با مشکلات غیرمتعارف یا اصطلاحاً «عسر و حرج» مواجه شود، می‌تواند درخواست طلاق دهد. این شرایط شامل موارد زیر است:

• اعتیاد مرد به مواد مخدر یا مشروبات الکلی.
• ترک زندگی مشترک توسط مرد.
• ضرب و شتم یا سوءرفتار مرد نسبت به زن.
• عدم پرداخت نفقه توسط مرد به مدت حداقل شش ماه.
• محکومیت مرد به حبس طولانی‌مدت (بیش از ۵ سال).
• ابتلای مرد به بیماری‌های صعب‌العلاج یا روانی.

۲. مفقود الاثر بودن مرد

طبق ماده ۱۰۲۹ قانون مدنی، اگر مرد به مدت چهار سال مفقود باشد و هیچ اطلاعی از وی در دسترس نباشد، زن می‌تواند درخواست طلاق دهد. دادگاه پس از انتشار سه نوبت آگهی در جراید با فاصله‌های یک‌ماهه و گذشت یک سال از تاریخ اولین آگهی، در صورت عدم یافتن مرد، حکم طلاق زن را صادر خواهد کرد.

توجه: اگر مرد شروط چاپی عقدنامه را امضا کرده باشد بر طبق بندهای ۸ و ۱۱ عقدنامه ترک منزل به مدت ۶ ماه هم از موجبات طلاق خواهد بود و اگر مرد در دادگاه حاضر نشود رای طلاق به صورت غیابی صادر می‌شود.

۳. وکالت در طلاق

اگر زن حق طلاق (وکالت در طلاق) داشته باشد، می‌تواند با مراجعه به دادگاه و انتخاب وکیل دادگستری، مراحل طلاق را طی کند. این طلاق توافقی محسوب می‌شود و نیازی به صدور حکم غیابی نیست.

توجه: برخی از وکلا و زنان ممکن است از شگردهایی استفاده کنند، مانند طرح دادخواست مطالبه نفقه معوقه در شورای حل اختلاف و به‌دست آوردن رای غیابی برای نفقه معوقه، سپس با استناد به عدم پرداخت نفقه، دادخواست طلاق بدهند. این روش به‌ویژه در مورد مردانی که مدت‌ها در خارج از کشور هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. لازم به ذکر است که این روش، در صورتی که کذب باشد، غیر اخلاقی و غیرقانونی است.

گرفتن طلاق غیابی از طرف زن چقدر طول می‌کشد؟

در صورت غیبت مرد در دادگاه طلاق، فرآیند طلاق گرفتن غیابی به درخواست زوجه بیشتر طول می‌کشد چرا که اگر حق طلاق نداشته باشد، باید قاضی دادگاه را راضی کند که دچار عسر و حرج بوده و یا شوهرش گم شده است.

مدارک لازم برای درخواست طلاق غیابی

برای ارائه درخواست طلاق از نوع غیابی، مدارک زیر مورد نیاز است:

• اصل یا رونوشت سند ازدواج
• اصل شناسنامه و کارت ملی
• مدارک و مستنداتی که دلایل طلاق را اثبات کند (مانند عدم پرداخت نفقه، ترک زندگی، ضرب و شتم و…)

حضانت فرزندان در طلاق غیابی با چه کسی است؟

طبق قانون مدنی، حضانت فرزندان تا سن ۷ سالگی با مادر است. پس از آن، حضانت دختر تا ۹ سالگی و حضانت پسر تا ۱۵ سالگی به پدر واگذار می‌شود. اما در شرایط خاص، مانند مجهول‌المکان بودن پدر، حضانت به مادر داده می‌شود.

هزینه‌ های طلاق به صورت غیابی

هزینه‌های این سبک از طلاق شامل موارد زیر است:

• هزینه دادرسی
• هزینه دفاتر الکترونیک قضایی
• هزینه مشاوره حقوقی
• حق‌الوکاله وکیل (بسته به تجربه و تخصص وکیل)

مراحل طلاق غیابی

از زمان ارائه دادخواست طلاق به سبک غیابی تا زمان ثبت آن مراحلی وجود دارد که در ادامه می‌خوانید.

ارائه دادخواست طلاق

در مرحله اول باید دادخواستی تقدیم دادگاه شود. برای آشنایی بیشتر مخاطبان، نمونه‌ای از دادخواست طلاق غیابی از طرف زن به شرح زیر ارائه می‌شود:

نمونه متن دادخواست طلاق غیابی

ریاست محترم دادگاه خانواده

با سلام و احترام،

اینجانب ……….، به استناد سند ازدواج شماره ………. که تصویر آن به پیوست تقدیم می‌شود، در تاریخ ………. با خوانده محترم به عقد ازدواج دائم درآمده‌ام. متأسفانه، پس از مدت کوتاهی از آغاز زندگی مشترک، خوانده اینجانب را ترک کرده و به مکانی نامعلوم رفته‌اند.

علی‌رغم گذشت مدت ………. سال از این واقعه، هیچ‌گونه اطلاعی از وضعیت زندگی، محل اقامت، یا حتی حیات و ممات ایشان در دست نیست. این شرایط نه تنها موجب مشکلات روحی و روانی برای اینجانب شده، بلکه ادامه زندگی مشترک عملاً غیرممکن گشته است.

با توجه به دلایل فوق، تقاضای صدور حکم طلاق غیابی از محضر دادگاه محترم را دارم.

نام و نام خانوادگی

امضا

صدور رأی

رأی طلاق غیابی حکمی است که دادگاه با بررسی مدارک و شواهد ارائه‌شده و عدم حضور یکی از زوجین صادر می‌کند. این حکم می‌تواند شامل مواردی مانند طلاق، پرداخت یا عدم پرداخت مهریه، تعیین نفقه، حضانت فرزندان، و سایر حقوق مالی یا غیرمالی مربوط به زوجین باشد.

اجرای حکم

پس از صدور حکم، دادگاه موظف است آن را به طرف غایب ابلاغ کند. اگر طرف غایب در دسترس نباشد، ابلاغ از طریق نشر آگهی در روزنامه‌های کثیرالانتشار انجام می‌شود. پس از ابلاغ، طرف غایب ملزم به رعایت مفاد حکم است و در صورت عدم اجرای آن، اقدامات قانونی لازم از سوی دادگاه صورت می‌گیرد.

ثبت طلاق غیابی در دفترخانه

این طلاق باید در دفترخانه رسمی ازدواج و طلاق ثبت شود. برای این کار، ارائه مدارک لازم الزامی است. مراحل ثبت شامل:

• ارائه مدارک: ارائه مدارک هویتی، سند ازدواج، و حکم طلاق غیابی به دفترخانه.
• تکمیل فرم‌ها: پر کردن فرم‌های مربوط به ثبت طلاق.
• پرداخت هزینه‌ها: تسویه هزینه‌های مربوط به ثبت طلاق.
• ثبت نهایی: ثبت طلاق در دفترخانه رسمی و صدور سند طلاق.

چگونه می‌ توان به حکم طلاق غیابی اعتراض کرد؟

طرف غایب این حق را دارد که به حکم صادرشده اعتراض کند. برای این کار، باید در مهلت قانونی که معمولاً ۲۰ روز پس از ابلاغ حکم است، به دادگاه مراجعه کرده و اعتراض خود را ثبت کند. دادگاه پس از دریافت اعتراض و بررسی مدارک جدید، ممکن است حکم را تغییر دهد، تأیید کند یا پرونده را برای بررسی بیشتر بازگشایی نماید.

طلاق غیابی در خارج از کشور

در مورد طلاق ایرانیان خارج از کشور باید بگوییم که در صورتی که یکی از زوجین در خارج از کشور سکونت داشته باشد و شرایط لازم برای طلاق غیابی فراهم باشد، امکان درخواست طلاق غیابی از طریق سفارت یا کنسولگری ایران وجود دارد. در این حالت، مدارک لازم باید به نمایندگی‌های دیپلماتیک ایران در کشور محل اقامت ارائه شود. این مدارک سپس به دادگاه‌های داخل ایران ارسال و فرآیند طلاق غیابی طبق قوانین داخلی ادامه می‌یابد.

یک بررسی سریع

در صورتی که طلاق از طرف مرد باشد، با وجود غیبت یا عدم حضور زوجه در دادگاه، اگر مرد تمامی حقوق مالی زن را پرداخت کرده باشد، طلاق غیابی صادر می‌شود. حقوق مالی زن شامل مهریه، نفقه، اجرت‌المثل و سایر موارد است که باید پیش از صدور طلاق پرداخت شود. اگر مرد نتواند حقوق مالی زن را پرداخت کند، طلاق جاری و ثبت نخواهد شد.

در این نوع طلاق، اگر زوجه در دادگاه حضور نداشته باشد یا لایحه‌ای برای دفاع ارسال نکند، دادگاه حکم را به صورت غیابی صادر می‌کند. پس از صدور حکم، زوجه ۲۰ روز فرصت واخواهی از حکم را دارد تا در صورت نیاز نسبت به حکم اعتراض کند.

اما در صورتی که طلاق از طرف زن باشد و مرد در دادگاه حاضر نشود، شرایط متفاوتی وجود دارد. در این موارد، زن باید دلایل موجهی برای درخواست طلاق ارائه دهد. این دلایل ممکن است شامل مفقودالاثر بودن مرد، عدم پرداخت نفقه یا شرایط عسر و حرج (مشقت در زندگی مشترک) باشد. اگر مرد بیش از ۴ سال مفقود باشد یا بیش از ۶ ماه نفقه به زن پرداخت نکند، زن می‌تواند درخواست طلاق غیابی دهد.

دادگاه پس از بررسی دلایل زن و اطمینان از وضعیت او، حکم طلاق را غیابی صادر می‌کند. پس از صدور حکم، زوجه نیز می‌تواند ۲۰ روز برای واخواهی از حکم فرصت داشته باشد. پس از این مدت، طلاق اجرا و ثبت می‌شود.

در صورتی که نیاز به مشاوره بیشتر دارید، می‌توانید با شماره‌های مندرج در سایت تماس بگیرید و از مشاوره حقوقی مهدی نائینی وکیل پایه یک دادگستری استفاده کنید.

سوالات متداول

مدت عده در طلاق غیابی چقدر است ؟
عده زن در صورت طلاق گرفتن غیابی معمولاً سه ماه و ده روز است، اما برای زنان باردار مدت عده تا زمان زایمان ادامه خواهد یافت.

آیا طلاق غیابی گرفتن از طرف زن حق او را برای مهریه از بین می‌برد؟
خیر، مهریه حق زن است و حتی در صورت درخواست طلاق از سوی زوجه نیز از بین نمی‌رود.

عسر و حرج در غیابی طلاق گرفتن چگونه اثبات می‌شود؟
عسر و حرج یعنی مشقت و سختی غیرقابل تحمل در زندگی زناشویی. برای اثبات عسر و حرج و گرفتن طلاق غیابی، باید مدارکی مانند شهادت شهود، گزارش‌های پزشکی قانونی، گزارش‌ پلیس و غیره را ارائه دهید. پس از بررسی و تأیید مدارک و شواهد، حکم طلاق غیابی صادر می‌شود.

چگونه دادگاه را برای صدور رای غیابی طلاق قانع کنیم؟
برای راضی کردن دادگاه به طلاق غیابی باید مدارک و شواهد کافی و معتبری داشته باشید که نشان‌دهنده دلایل طلاق و عدم حضور طرف مقابل است.

شرایط طلاق غیابی چیست؟
برای طلاق گرفتن غیابی، یکی از زوجین به هر دلیلی در دادگاه حضور نداشته باشد، در طلاق از طرف زن دلایل کافی باشد و در طلاق از طرف مرد حق و حقوق زوجه کامل پرداخت شود و همچنین برای اطلاع‌رسانی به طرف غایب از نشر آگهی یا سایر روش‌ها استفاده شود.

طلاق غیابی در دوران عقد چگونه است؟
طلاق غیابی در عقد هم شرایطی مشابه با طلاق غیابی پس از عقد دارد، فقط ممکن است در مورد مسائل مالی و مهریه متفاوت باشد.

مدت زمان صدور حکم طلاق غیابی چگونه است؟
مدت زمان مشخصی ندارد و گاهی ممکن است سریع انجام شود و گاهی طول بکشد. در مواردی که مرد به مدت چهار سال مفقودالاثر است، زن باید درخواست خود را ارائه داده و سه نوبت آگهی در روزنامه منتشر کند. اگر پس از گذشت یک سال مرد پیدا نشود، دادگاه رأی به طلاق به شکل غیابی می‌دهد.

ابطال حکم طلاق غیابی به چه صورت است؟
در مواردی که یکی از زوجین خواهان ابطال حکم طلاق غیابی باشد، می‌تواند با ارائه مدارک جدید به دادگاه درخواست تجدیدنظر دهد. دادگاه پس از بررسی شواهد جدید، ممکن است حکم را تأیید یا باطل کند.

آیا طلاق خارج از کشور غیابی محسوب می‌شود؟
به خودی خود خیر اما اگر خواهان طلاق از همسرش اطلاعی نداشته باشد و همسر و یا وکیل همسرش در دادگاه حاضر نشوند، بله این طلاق غیابی است.