چگونگی دفاع در پرونده مطالبه وجه چک

برگشت وجه چک یکی از مسائل مهم و حساسی است که در عرصه مالی و تجاری به وجود می‌آید. زمانی که چکی که صاحبش آن را به دیگری داده است، به دلیل عدم موجودی کافی یا دلایل دیگر پرداخت نمی‌شود، بانک آن را برگشت می‌زند. این امر می‌تواند برای صادرکننده چک، پیامدهای قانونی سختی داشته باشد. از این رو، دفاع در مواجهه با مطالبه وجه چک برگشتی امری ضروری است. در این مقاله به بررسی راهکارها و روش‌های دفاع در مقابل دعوای مطالبه وجه چک خواهیم پرداخت که شامل بررسی اعتراض‌های ممکن، ارائه مستندات مربوطه و رویه‌های قانونی جهت مقابله با مطالبه وجه چک است.

چگونه در دعاوی چک برگشتی از خود دفاع کنیم؟

برای دفاع در برابر چک برگشتی، باید بین انواع چک و همچنین روش های قانونی وصول چک برگشتی تمایز قائل شویم:

دفاع در اقدام کیفری برای مطالبه وجه چک

در پرونده های کیفری، طرح شکایت مستلزم رعایت شرایط خاصی است:

• مدت اعتبار چک برگشتی؛ در صورت عدم رعایت مهلت های قانونی شکایت، چک قابلیت شکایت کیفری ندارد. اما در صورت رعایت مهلت های مقرر، برای دفاع در برابر چک برگشتی، باز هم می‌توان به عدم وجود سایر شرایط برای این نوع دعوا به ماده 13 قانون صدور چک، استناد کرد:
• در شکایت کیفری، چک باید دارای تاریخ روز باشد. در غیر این صورت شکایت کیفری با قرار منع تعقیب روبرو می‌شود. بنابراین برای دفاع در برابر چک برگشتی می‌توان به قرارداد مبنای صدور چک استناد کرد یا با کمک کارشناسان خطی یا شهادت شهود و … ثابت کرد که چک در تاریخ دیگری صادر شده است و به این ترتیب شکایت کیفری محلی از اعراب ندارد.
• چک کیفری نباید مشمول شرط یا ضمانت باشد. بنابراین هنگام دفاع در برابر چک برگشتی با اثبات این مورد می‌توانید پرونده را به منع تعقیب برسانید.
• چک بدون تاریخ که توسط شاکی تاریخ خورده و مسترد شده است قابلیت شکایت کیفری را ندارد. بنابراین با کارشناسی خط و تشخیص تفاوت خط و خودکار تنظیم کننده چک با تاریخ، می‌توان از صاحب چک در برابر دعوای مطالبه چک برگشتی دفاع کرد. (برای جلوگیری از سوء استفاده در این زمینه باید توجه داشت که چک باید همیشه توسط صادرکننده نوشته شود.)
• طبق ماده 12 قانون صدور چک، گذشت شاکی یا پرداخت وجه و واریز آن در صندوق دولت نیز یکی از راه های اجتناب از مجازات است.
• همچنین چنانچه شخصی پس از استرداد چک آن را به شخص دیگری منتقل کند، چک قابل شکایت کیفری نخواهد بود.

 دفاع در اقدام حقوقی مطالبه وجه چک

برای دفاع در برابر شکایت حقوقی چک برگشتی می‌توانید به موارد زیر استناد کنید:

• چک از دو اصل مهم پیروی می‌کند: اصل استقلال امضاها و اصل تجریدی بودن. به این معنی که اگر چک شما از دارنده اول به شخص ثالث منتقل شود و شخص ثالث برای وصول وجه از شما شکایت کند، نمی‌توانید دفاعی برای عدم پرداخت وجه مطرح کنید و در نهایت محکوم به پرداخت خواهید شد. اما اگر چک بلافاصله توسط دارنده اصلی وارد روند قانونی شود، ایراد معامله بین شما در دادگاه قابل طرح است و می‌توانید به عدم انجام تعهد مورد نظر که مبنای صدور چک بوده استناد کنید.
• یکی از رایج ترین انواع دفاع در برابر چک برگشتی، اعلام پرداخت وجه چک و عدم وصول لاشه آن است که با پرینت حساب بانکی یا مدارک دیگری قابل اثبات است.
• در برخی از شعب و برخی از قضات، زمانی که دعوا از سوی دارنده ثالث در حالی مطرح می‌شود که صادرکننده چک را به دارنده اول پرداخت کرده یا چک به دلیل جرمی مانند خیانت در امانت منتقل شده، دادخواست جلب ثالث پذیرفته می‌شود و در نهایت ثالث محکوم به پرداخت می‌شود. (این یک رویه قطعی نیست.)
• در مورد ظهرنویس ها تنها راه دفاع در مقابل چک برگشتی این است که چک خارج از مهلت قانونی یعنی پس از گذشت 15 روز از تاریخ چک برگشت داده شود که در این صورت ظهرنویس مسئولیتی در قبال پرداخت ندارد.

دفاع در برابر اقدام ثبتی مطالبه وجه چک

در صدور اجرائیه وصول چک برگشتی از آنجایی که ادارات اجرای ثبت صلاحیت رسیدگی به اختلافات افراد را ندارند، در این مراجع دفاع قابل انجام نیست.

بنابراین در این موارد برای دفاع از چک برگشتی، در صورتی که  صادرکننده دلیلی برای دفاع از خود داشته باشد، باید دادخواست توقف عملیات اجرایی را به دادگاه ارائه کند و پس از بررسی های قضایی در صورت موجه بودن ادعای صادرکننده، عملیات اجرایی ثبت به دستور دادگاه متوقف می‌شود.

در حال حاضر با امکان صدور اجرائیه چک در محاکم قضایی، برای دفاع در برابر چک برگشتی باید از همین روش استفاده کرد.

توجه: دفاعیاتی مانند ادعای جعل یا انکار و شک در امضای جلو یا پشت چک، مفقودی یا سرقتی بودن چک نیز در همه پرونده ها قابل استفاده است.

وکیل دفاع در پرونده مطالبه وجه چک

چک‌ برای پرداخت وجوه معامله ابزاری کاربردی است و کار معامله‌گران را برای مبادله پول راحت کرده است. اما گاهی اوقات، چک‌ها به دلایلی نظیر عدم موجودی کافی یا اشکالات فنی دیگر برگشت می‌خورند و کار به دادگاه می‌کشد. در دادگاه اگر صادرکننده نتواند دفاع قابل قبولی از خود ارائه کند محکوم می‌شود.

بنابراین در این شرایط برای ارائه یک دفاع موفق، مشاوره با یک وکیل بانکی ضروری است؛ به این منظور کافی است با شماره‌های مندرج در سایت تماس بگیرید تا برای مشاوره حضوری، تلفنی و آنلاین مهدی نائینی، وکیل پایه یک دادگستری راهنمایی شوید و بهترین گام‌ها را برای دفاع از خود بردارید.