حق توکیل به غیر در وکالت های محضری به چه معنا است؟

حق توکیل به غیر یکی از موضوعات مهم حقوقی است. اگر موکل به شخصی وکالت دهد تا او یا شخص ثالث منتخبش، کارهایی برایش انجام دهند، در واقع حق توکیل را تفویض کرده تا وکیل بتواند وکالتی را که به او داده شده به شخص دیگری بسپارد. در واقع توکیل به غیر، یکی از عناوینی است که در تمام وکالتنامه ها یک بخش مستقل را به خود اختصاص داده تا مشخص ‌کند که آیا وکیل حق واگذاری وکالت به غیر را دارد یا خیر.

اکثر افرادی که برای تنظیم سند وکالت به دفترخانه ‌ها مراجعه می‌کنند با مفهوم حق توکیل به غیر آشنایی ندارند. این عدم آشنایی ممکن است عواقب ناگواری برایشان داشته باشد؛ تصور کنید برای انجام امور بانکی، به شخصی امین وکالت داده‌اید که از طرف شما حساب باز کند و از آن برداشت کند. حالا در صورتی که این شخص، حق توکیل به غیر را داشته باشد، یعنی بتواند اختیاراتی که شما به او تفویض کرده‌اید به شخص دیگری تفویض کند، ممکن است نفر سومی بدون اطلاع شما انجام اموری که به وکیل اول سپرده‌اید به عهده بگیرد و برایتان مشکل ایجاد کند. از آنجا که این حق بسیار مهم است، به خصوص در مواقعی که امور مادی مطرح است که وکالت‌ها هم عمدتا در همین زمینه‌ها هستند، در ادامه به این مبحث حقوقی خواهیم پرداخت و شما را با جزئیات آن آشنا می‌کنیم.

حق توکیل به غیر دارد یعنی چه؟

حق توکیل به غیر دارد یعنی در مواردی وکیل ممکن است با موافقت موکل، وکیل دیگری را برای امر وکالت تعیین کند که در این صورت اصطلاحا توکیل به غیر رخ داده است. یعنی وکیل اول به وکیل دوم برای انجام امور موکل، وکالت داده. البته وکیل اول فقط در حدی که اختیار دارد می‌تواند به دیگری تفویض کند. پس توکیل به غیر به این معناست که وکیل اول، حق انتخاب وکیل دیگری را دارد. مثلا تصور کنید شخصی برای خرید ملکی به دیگری وکالت داده؛ در این شرایط اگر وکیل اول، حق توکیل به غیر را داشته باشد، می‌تواند وکیل دیگری را برای انجام امر وکالت تعیین کند.

توجه: در شرایطی که موکل به وکیل خود حق توکیل بدهد، ممکن است در وکالتنامه عبارت «با حق توکیل به غیر ولو کرارا» نوشته شود. این یعنی وکیل حق انتخاب وکیل دیگر را دارد و می‌تواند چندین بار این کار را انجام دهد. کرارا یعنی بارها. بنابراین اگر وکیل حق توکیل داشته باشد و کلمه «ولو کرارا» نیز ذکر شود، این وکیل می‌تواند مکررا وکلای دیگری را برای تکمیل امر وکالت تعیین کند.

حق توکیل به غیر ندارد به چه معناست؟

در صورتی که موکل بخواهد امر وکالت فقط توسط وکیل انتخابی خود انجام شود، در وکالتنامه قید می‌کند که وکیل حق توکیل به غیر را ندارد. یعنی وکیل نمی‌تواند وکیل دیگری را برای انجام امر وکالت معین کند. این موضوع در ماده 672 قانون مدنی تصریح شده است؛ در این ماده آمده است که وکیل نمی‌تواند وکالت را به دیگری توکیل کند مگر این که صراحتا یا با قرائن حق توکیل داشته باشد.

تفاوت حق توکیل به غیر در انواع وکالت‌ ها

حق توکیل به غیر در هر نوع وکالتی معنا و اثر متفاوتی دارد. برای مثال:

حق توکیل به غیر در فروش ملک به خریدار

اگر وکیل حق توکیل داشته باشد، می‌تواند وکیل دیگری را برای انجام فروش تعیین کند. این حق مربوط به معاملاتی است که در آن فروشنده، حق توکیل را برای مدت محدودی به خریدار واگذار می‌کند تا کارهای خاصی را انجام دهد. خریدار از این حق برای انجام بسیاری از امور مانند فروش، پرداخت مالیات، سند زدن و بسیاری از کارهای دیگر استفاد می‌کند و به موجب این حق، اجازه دارد این کارها را به شخص ثالثی بسپارد.

حق توکیل به غیر در وکالت طلاق

این نوع وکالت به وکالت طلاق یا حق طلاق معروف است که به موجب آن، مرد به زن حق توکیل به غیر و حق بلاعزل می‌دهد تا زن هر زمان که نیاز داشته باشد از این حق استفاده کند. اصولاً این نوع حق توکیل از طرف مرد به زن داده می‌شود تا زن بتواند به جای مرد این کار را انجام دهد. مرد همچنین می‌تواند وکیل یا شخص دیگری را به جای خود برای انجام کار طلاق تعیین کند.

در وکالت بلاعزل با حق توکیل به غیر

مثلا در وکالت بلاعزل با حق توکیل به غیر در طلاق، وکیل اول می‌تواند کار را به شخص دیگری واگذار کند. طبق قانون مدنی موکل می‌تواند هر زمان که بخواهد وکیل را عزل کند. اما در برخی شرایط، شخص ممکن است به یک وکیل وکالت بلاعزل بدهد. در این صورت موکل حق عزل وکیل و فسخ وکالت را از خود سلب کرده است. به عبارتی، در وکالت بلاعزل، موکل نمی‌تواند وکالت را عزل کند و حق فسخ وکالت را ندارد. (در صورتی که موکل در قرارداد برای عزل وکیل شروطی قرار داده باشد، می‌تواند او را عزل کند. در غیر این صورت حق فسخ ندارد. البته این وکالت با فوت یا جنون موکل یا وکیل فسخ می‌شود.)

این بخش‌ها اگر در متن وکالت‌نامه قید نشده باشند، به‌صورت پیش‌فرض وجود ندارند و باید به‌صراحت ذکر شوند.

مزایا و معایب دادن حق توکیل به غیر

مزایای این حق عبارت‌اند از:

• انجام امور در غیاب وکیل اصلی
• سرعت بیشتر در پرونده‌های چندمرحله‌ای یا اداری
• انعطاف در مدیریت پرونده‌های پیچیده

معایب آن نیز از قرار زیر است:

• احتمال انتقال ناخواستهٔ اختیارات به افراد غیرقابل اعتماد
• دشواری در کنترل و نظارت بر وکیل دوم
• خطر بروز اختلاف یا خسارت در صورت اشتباه وکیل دوم

سلب حق توکیل به غیر از وکیل

اگر در وکالت‌نامه حق توکیل داده‌اید و اکنون می‌خواهید آن را سلب کنید:
باید با مراجعه به دفترخانه، سند رسمی سلب حق توکیل به غیر تنظیم کنید یا وکیل را عزل کرده و وکالت جدید بدون حق توکیل صادر کنید. در غیر این صورت، وکیل هنوز از نظر قانونی می‌تواند اختیاراتش را به شخص دیگری واگذار کند.

خلاصه مطلب

یکی از موارد مهمی که در هنگام مراجعه به دفاتر اسناد رسمی برای تنظیم اسناد وکالت باید بدانید موضوع توکیل به غیر است. به این معنی که وقتی شما به عنوان موکل، به شخصی (وکیل اول) وکالت می‌دهید، باید دقت کنید که اگر او حق توکیل داشته باشد می‌تواند وکالت را به شخص دوم یا سوم تفویض کند. بنابراین اگر می‌خواهید کار وکالت صرفا توسط وکیل اول انجام شود نباید به او حق توکیل به غیر بدهید. ترجیحا و تا جای ممکن حق توکیل را از وکیل سلب کنید و در وکالتنامه قید نمایید که حق توکیل به غیر ندارد.

توجه داشته باشید که اعطای وکالت به دیگری شرایطی دارد که آگاهی از آنها از ضرر و زیان موکل جلوگیری می‌کند. اگر قصد دارید به شخص دیگری برای انجام کاری وکالت بدهید و با اصول آن آشنا نیستید، پیشنهاد می‌کنیم با راه‌های ارتباطی مندرج در وبسایت تماس بگیرید و از مشاوره حقوقی مهدی نائینی، وکیل پایه یک دادگستری استفاده کنید. یک کارشناس حقوقی با تجربه شما را راهنمایی می‌کند تا با آگاهی در این مسیر قدم بردارید.

سوالات متداول

۱. حق توکیل به غیر در وکالت‌نامه محضری دقیقاً به چه معناست؟
حق توکیل به غیر یعنی موکل به وکیل خود اجازه می‌دهد تا وکالت داده‌شده را به فرد دیگری منتقل کند. به زبان ساده، وکیل می‌تواند شخص دیگری را جایگزین خود کرده یا در کنار خود برای انجام کارهای موکل معرفی کند. اگر این حق در وکالت‌نامه قید نشده باشد، وکیل چنین اختیاری ندارد.

۲. تفاوت وکالت با حق توکیل به غیر و بدون آن چیست؟
در وکالت با حق توکیل، وکیل می‌تواند اختیار خود را به شخص دیگری تفویض کند. اما در وکالت بدون حق توکیل، فقط همان وکیل اصلی حق انجام امور را دارد و واگذاری آن به دیگری ممکن نیست. این تفاوت در عمل می‌تواند تعیین‌کننده‌ی اعتبار یا خطرپذیری وکالت‌نامه باشد.

۳. عبارت «با حق توکیل به غیر ولو کراراً» در وکالت‌نامه چه معنایی دارد؟
این عبارت یعنی وکیل می‌تواند نه‌تنها یک‌بار بلکه چندین بار و به اشخاص مختلف وکالت را واگذار کند. واژه‌ی «ولو کراراً» به معنی «حتی به تکرار» است. بنابراین این بند اختیار گسترده‌ای به وکیل می‌دهد و باید با دقت در سند قید شود.

۴. حق توکیل به غیر در وکالت‌نامه فروش ملک چه کاربردی دارد؟
در معاملات ملکی، اگر فروشنده در وکالت‌نامه به خریدار حق توکیل داده باشد، خریدار می‌تواند کارهایی مثل انتقال سند، پرداخت مالیات یا دریافت مفاصاحساب را به وکیل دیگری بسپارد. در صورت نبود این حق، تمام امور باید توسط خود خریدار انجام شود.

۵. حق توکیل به غیر در طلاق یعنی چه؟
در وکالت طلاق، حق توکیل به غیر یعنی فردی که اختیار طلاق دارد، می‌تواند انجام آن را به وکیل دیگری واگذار کند. این حالت معمولاً زمانی است که مرد به زن یا وکیلش حق طلاق می‌دهد و زن می‌تواند شخص دیگری را برای اجرای صیغه‌ی طلاق تعیین کند.

۶. آیا در وکالت بلاعزل هم می‌توان حق توکیل به غیر داد؟
بله، وکالت بلاعزل می‌تواند شامل حق توکیل به غیر باشد، اما باید به‌صراحت در سند قید شود. اگر عبارت «با حق توکیل به غیر» در وکالت بلاعزل نیاید، وکیل حتی با وجود بلاعزل بودن، اجازه‌ی واگذاری به دیگری ندارد.

۷. حق توکیل به غیر چگونه باید در وکالت‌نامه سلب شود؟
برای سلب این حق باید به دفترخانه‌ای که وکالت تنظیم شده مراجعه کرده و سند رسمی با عنوان «سلب حق توکیل به غیر» تنظیم کنید.

دانستنی های حقوقی