اراضی و املاک

نحوه افراز زمین مشاع

مال مشاع به مالی گفته میشود که بیش از یک مالک دارد و مالکیت هر یک به نحو اشاعه میباشد ، یعنی هر مالک در جزء جزء کل ملک حق تصرف دارد. اشاعه در مالکیت در مواردی بدون اراده افراد و گاه با اراده آنها به وجود میاید . در حالت اول اراده ی دو نفر یا بیشتر عاملی است بر ایجاد حالت اشاعه. حالت دوم قهری است که از مصادیق بارز آن ارث است، آنچه که به عنوان ماترک از متوفی باقی می ماند، اگر اموال غیر منقول هم جزء ماترک باشد، آن مال در مالکیت ورثه منتقل شده است و ورثه به صورت مشاع از آن بهره برداری می کنند. از مالکیت مشاعی همواره به عنوان یک عیب نام برده میشود. اینجاست که بحث تقسیم اموال مشاع پیش میاید و اجتماع حقوق مالکان متعدد در شیء واحد از میان رفته و مالکیت مشاعی آنها به مالکیت افرازی و اختصاصی تبدیل میشود.

افراز به معنی جدا کردن چیزی از چیز دیگر و در واقع تفکیک سهم هر یک از شرکاء ملک میباشد که یا از طریق تراضی بین شرکاء و یا تقسیم اجباری توسط دادگاه انجام میشود.افراز استقلال بخشیدن به مالکیت مشترک از طریق اعطای هر بخش از مال مشترک به یکی از شرکا است.

شرکا میتوانند با تراضی وتوافق میان خود تقسیم را به نحوی که میخواهند انجام بدهند و اگر توافق حاصل نشود، متقاضی تقسیم می­تواند اجبار شرکا را به انجام تقسیم بخواهد.پس هر شریک میتواند هر وقت بخواهد تقاضای تقسیم مال مشترک را بنماید، مگر در مواردی که تقسیم به موجب آن قانون ممنوع یا شرکاء به وجه ملزمی، مستلزم بر عدم تقسیم شده باشند.

نیاز به تماس تلفنی دارید؟ برای تماس تلفنی با دفتر آقای مهدی نایینی با این شماره تماس بگیرید
02122041850

مرجع صالح برای رسیدگی به دعوای افراز

در حال حاضر، دو مرجع در رسیدگی به درخواست افراز صلاحیت دارند: محاکم دادگستری و ادارات ثبت. ادارات ثبت صرفاً در زمانی صلاحیت رسیدگی به این درخواست را دارند که عملیات ثبتی خاتمه پیدا کرده باشد. بنابراین :

۱ – هر زمان که عملیات ثبتی خاتمه پیدا نکرده باشد، مرجع صالح برای رسیدگی به درخواست افراز،‌ دادگاه های عمومی حقوقی محل هست. زمانی جریان ثبتی یک ملک خاتمه یافته تلقی میشود که یا ملک دارای سند مالکیت بوده و در دفتر املاک به ثبت رسیده باشد یا هر چند نسبت به آن سند مالکیت صادر نشده اما درخواست مربوطه به ثبت رسیده، آگهی نوبتی و تحدیدی آن به طور صحیح منتشر و تحدید حدود قانونی صورت گرفته و در مهلت واخواهی نیز مورد اعتراض واقع نشده و ملک قابل ثبت در دفتر املاک باشد .
ممکن است این پرسش مطرح شود که اگر نسبت به قسمتی از محل ملک مشاع سند مالکیت صادر شده اما قسمت باقی مانده فاقد سند مالکیت بوده و اساساً درخواست ثبت نسبت به آن صورت نگرفته باشد آیا اداره ثبت محل مجاز به افراز چنین ملکی خواهد بود یا خیر؟ در پاسخ باید گفت مراد مقنن از ختم جریان ثبتی کل ملک مشاع است نه قسمتی از آن .
۲ –  مطلب دوم در صلاحیت محاکم، جایی است که بین مالکین محجور یا غایبی باشد. صغار، مجانین و سفها، اینها اشخاص محجور هستند و غایب مفقودالاثر در قانون مدنی تعریف شده است. اگر بین مالکین غایبی یا محجوری وجود داشته باشد ولو عملیات ثبتی خاتمه پیدا کرده باشد، رسیدگی به این درخواست در صلاحیت ذاتی دادگاه است.
۳ – اگر درصدی از ملک مشاعی ولو ۱% ولو ۵/۰%  از یک پلاک مشاعی مجهول المالک باشد، اینجا هم افرازش در صلاحیت دادگاه عمومی حقوقی است. اما مجهول المالک چیست؟ استحضار داشته باشید مجهول المالک ثبتی با مجهول المالک حقوق مدنی تفاوت دارد. در مجهول المالک ثبتی معنا و مفهوم این است که مالک درخواست ثبت نکرده است، مالکش مشخص و معلوم است ولی نیامده درخواست ثبت بکند. این را می گویند مجهول المالک؛ اما در حقوق مدنی اینگونه نیست، در حقوق مدنی مالک مشخص نیست و معلوم نیست که چه کسی مالک است.

دعوای افراز در محاکم با ارائه دادخواست مطرح می شود باید به طرفیت کلیه ی مالکین اقامه شود در غیر این صورت ، دعوای شما رد خواهد شد و مجدداً بایستی طرح دعوای جدیدی داشته باشید.

نحوه افراز املاک در دفاتر ثبتی

متقاضی یا متقاضیان باید تقاضای خود مبنی بر افراز را ضمن تعیین مشخصات کامل و آدرس سایر مالکین مشاعی ملک به ثبت محل وقوع ملک تسلیم دارند.

مسئول اداره دستور ثبت تقاضا را در دفتر اندیکاتور صادر و آنرا جهت ضمیمه شدن به پرونده و رسیدگی به ترتیب به بایگانی و یکی از نمایندگان ثبت ارجاع مینماید. تقاضای متقاضی پس از ثبت در دفتر اندیکاتور به بایگانی ارسال و متصدی بایگانی پرونده مربوطه را از ردیف خود خارج و همراه با تقاضا نزد نماینده تعیین شده ارسال میدارد. نماینده ثبت پرونده و وضعیت ثبتی آن بررسی و مراتب طی گزارشی مبنی بر چگونگی جریان ثبتی پرونده و اینکه آیا نسبت به آن سند مالکیت صادر شده یا خیر ضمن اظهارنظر صریح در خصوص امکان یا عدم امکان افراز به اطلاع مسئول اداره میرساند.
مسئول اداره پس از ملاحظه گزارش نماینده و بررسی پرونده تصمیم لازم مبنی بر قبول یا رد درخواست افراز را اتخاذ و در صورت قبول درخواست افراز روز معاینه محل را نیز تعیین و به متقاضی اعلام و پرونده را جهت تهیه اخطار لازم و دعوت از مالکین و شرکاء ملک به نقشه بردار ارجاع می­نماید.در صورتیکه تصمیم مسئول اداره مبنی بر رد درخواست افراز اتخاذ شود مراتب بایستی به متقاضی یا متقاضیان و کلیه شرکاء ابلاغ گردد. نقشه بردار روز معاینه محل را طی اخطاری به کلیه مالکین مشاعی ابلاغ و از آنها دعوت می­نماید که در روز و ساعت تعیین شده در محل وقوع ملک حضور یابند و تأکید می­نماید که عدم حضور سایر مالکین مانع از انجام عمیات افراز نخواهد بود.
اخطارهای تهیه شده پس از امضاء مسئول اداره و درج شماره بر آنها به وسیله متصدی دفتر اندیکاتور جهت ابلاغ به متقاضی و سایر مالکین مشاعی به مأمور ابلاغ تسلیم میگردد که اخطارها را به موقع به مالکین مشاعی ابلاغ و ضمن گواهی به ثبت محل تحویل یا ارسال می­دارند و مسئول اداره پس از ملاحظه آنها و حصول اطمینان از صحت ابلاغ دستور ضبط آنها در پرونده تا روز معاینه محل صادر می­نماید.در روز معاینه محل نقشه بردار مربوطه به اتفاق متقاضی جهت انجام عملیات افراز به محل وقوع ملک عزیمت مینمایند.

چنانچه محل وقوع ملک خارج از شعاع ۳۰ کیلومتر باشد پس از حضور در محل و معرفی ملک به وسیله متقاضی، نماینده حدود آن را با مجاورین و مندرجات پرونده ثبتی تطبیق و نقشه بردار نقشه قطعات مورد افراز را با توجه به میزان مالکیت و تصرفات و رعایت حقوق مالکین برداشت و ترسیم نموده و قطعات مفروز را به نرخ منطقه­ای ارزیابی سپس مراتب را طی گزارشی همراه با نقشه به مسئول اداره گزارش می­نماید.
نقشه ی مورد نظر باید به تصویب و تأیید سازمان مسکن و شهرسازی استان برسد. در صورتیکه محل وقوع ملک داخل در محدوده خدمات شهری باشد، نقشه افراز حسب دستورالعمل اداره عنداللزوم جهت تأیید و اظهار نظر با شهرداری و در صورتیکه زمین و مستغلات کاربریش زراعی باشد، کشاورزی باشد، ‌یا باغ باشد؛ تشخیص اجازه ی افراز با سازمان جهاد کشاورزی است.(اگر زمین کاربریش کشاورزی یا باغ بود،‌اگر داخل محدوده ی شهر باشد،‌شهرداری میتواند اظهار نظر کند،‌اما اگر خارج از محدوده یا حریم شهر باشد، اظهار نظر در مورد افراز در صلاحیت سازمان جهاد کشاورزی است.) پرونده تا برگشت نقشه از شهرداری یا مراجع دیگر جهت ضبط به بایگانی ارسال میشود.

بعد از برگشت نقشه از مراجع یاد شده نماینده با توجه به نقشه ترسیمی و به نحوی که در تفکیک معمول است، صورتجلسه افراز تنظیم و هر یک از قطعات افراز شده را در سهم مالک مربوط قرار داده و پس از امضاء خود و نقشه بردار در صورت امکان به امضاء متقاضی رسانیده و جهت اتخاذ تصمیم نزد مسئول اداره ارسال میدارد .
در صورت جلسه افراز بایستی ابتدا حدود کل ملک و سپس حدود قطعات افراز شده به ترتیب و با تعیین شماره و با ذکر طول ابعاد و مساحت نوشته شده و هر قطعه در سهم فرد مورد نظر قرار داده شود. آنگاه مسئول اداره ضمن بررسی کامل و تطبیق حدود و مشخصات قطعات مفروز مندرج در صورتجلسه و نقشه افراز و سایر مکاتبات انجام شده در صورتیکه اقدامات معموله را کافی تشخیص دهد، تصمیم خود مبنی بر افراز ملک را به نحوی که انجام شده ذیل صورتجلسه مرقوم می­دارد.

سپس تصمیم اداره همراه با یک نسخه فتوکپی از نقشه و صورتجلسه افراز طی اخطاری به کلیه مالکین مشاعی ابلاغ می­شود تا چنانچه به تصمیم مذکور و نحوه افراز اعتراضی دارند،  مراتب را ظرف ده روز از تاریخ رویت اخطار کتباً به دادگاه صالحه محل وقوع ملک تسلیم دارند. اخطار مذکور پس از امضاء مسئول اداره و درج شماره بر آن به وسیله متصدی دفتر اندیکاتور جهت ابلاغ به مالکین مشاعی به مأمور ابلاغ تسلیم و ارسال پرونده تا برگشت اخطارهای ابلاغ شده جهت ضبط به بایگانی اعاده می­شود.

پس از بازگشت اخطارها و انقضاء زمان اعتراض متقاضی یا متقاضیان می­توانند با ارائه گواهی لازم از مراجع قضایی صالحه مبنی بر عدم تقدیم اعتراض در مهلت مقرر تقاضای صدور سند مالکیت سهمی خود به طور مفروز را از اداره ثبت بنمایند. مسئول اداره دستور ثبت تقاضا در دفتر اندیکاتور را صادر و آن را جهت ضمیمه شدن به پرونده و اقدام به ترتیب به بایگانی و یکی از نمایندگان ثبت ارجاع می­نماید.

بایگانی پرونده مربوطه را ضمیمه تقاضا نموده و جهت اقدام نزد نماینده ثبت ارسال میدارد. سپس نماینده با توجه به صورتجلسه افراز پیش­نویس سند مالکیت قطعه یا قطعات مفروز مورد نظر را تهیه و پرونده را جهت گواهی عدم بازداشت به دفتر بازداشتی میفرستد متصدی دفتر بازداشتی پس از گواهی عدم بازداشت آنرا اعاده و سپس پرونده جهت وصول هزینه افراز وسایر حقوق دولتی متعلقه نسبت به سهم متقاضی یا متقاضیان و بهاء دفترچه سند مالکیت به حسابداری فرستاده می­شود.متصدی حسابداری فیش لازم را صادر و جهت پرداخت به متقاضی تسلیم میدارد .
متقاضی پس از واریز وجوه سند قبض را تحویل حسابداری داده و حسابداری نیز گواهی وصول حقوق دولتی و هزینه افراز را جهت اقدامات بعدی به دفتر املاک ارسال میدارد. متصدی دفتر املاک سند اولیه را ابطال و سند جدید تحریر و مراتب ابطال اسناد مالکیت مشاعی را طی بخشنامه­ای به دفاتر اسناد رسمی تابعه ابلاغ مینماید. پرونده جهت تنظیم سند به متقاضی به بایگانی فرستاده میشود. در بایگانی ابتدا سند نخکشی و پلمپ و سپس در دفتر اسناد ثبت آنگاه پس از احراز هویت متقاضی یا متقاضیان در قبال اخذ رسید به آنان تسلیم و پرونده در ردیف خود ضبط می­شود.

در صورتیکه متقاضی نتواند آدرس محل سکونت سایر شرکاء را تعیین و اعلام نماید ابلاغ هر گونه اخطار به آنها از طریق درج در روزنامه انجام­پذیر خواهد بود.

قابلیت اعتراض به تصمیم واحد ثبتی

متقاضی درخواست ثبت، این درخواست را تقدیم اداره ثبت می­کند . اداره ثبت این درخواست را یا می­پذیرد یا رد میکند . در هر دو فرض ، قابل اعتراض در دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع ملک است .از زمان ابلاغ تصمیم واحد ثبتی، ظرف ۱۰ روز فرجه دارد که چنان­چه اعتراضی به این تصمیم داشته باشد ، به دادگاه مراجعه کند و دادخواستی مبنی براعتراض تقدیم کند.

حکم دادگاه مبنی بر افراز صادر شد ولی با محل انطباق ندارد:

حالت اول: تقسیم باطل است و قابلیت اجرا ندارد . بطلان آن به خاطر این است که قابلیت انطباق ندارد ، کارشناس هم متوجه نشده است یا دادگاه به کارشناس ارجاع نداده است، و مجدداً بایستی درخواست افراز داده شود.

حالت دوم : محکمه حکم صادر کرده سهو قلم دارد. مثلاً باید بنویسد پلاک ۲ اصلی از ۱۳۹ فرعی ، نوشته است پلاک ۳ اصلی از ۱۳۹ فرعی. در این فرض خود دادگاه بدوی، تا زمانی که از حکم تجدیدنظرخواهی صورت نگرفته باشد می­تواند این اشتباه را اصلاح کندو اداره ثبت نیز طبق این اصلاحیه اقدام میکند. اما اگر به این حکم اعتراض شده باشد، دادگاه بدوی صلاحیت اصلاح را نخواهد داشت. اینجا دادگاه تجدیدنظر اصلاح می­کند و بر طبق این حکم اداره ثبت اقدام مقتضی انجام خواهد داد.

اعتراض به درخواست افراز: پس از ارائه درخواست ثبت، اقدام به انتشار آگهی می­شود و از زمان انتشار اولین آگهی تا ۹۰ روز نسبت به درخواست ثبت می­توان اعتراض کرد. زمانی که اعتراض شد تا زمانی که دادگاه عمومی حقوقی رسیدگی نکرده و حکم صادر نکرده است، درخواست افراز امکان رسیدگی نخواهد داشت.

اختلاف نسبت به حدود ملک: اگر نسبت به ملکی سند مالکیت صادر نشده باشد و در خصوص حدود بین مجاورین ، اختلاف وجود داشته باشد، تا رفع اختلاف نسبت به حدود ، افراز امکانپذیر نیست.

شریک بودن اداره مسکن و شهرسازی با اشخاص ثالث: هر زمان که املاک دولتی با اشخاص ثالث ، مشاعاً مالک باشند ، قانون­گذار پیش­بینی کرده است که مسکن و شهرسازی می­تواند بدون لحاظ تشریفاتی که بیان کردیم ، صرفاً از اداره ثبت درخواست افراز نماید.در مورد خانه­های سازمانی نیز به صرف درخواست مسکن و شهرسازی ، اداره ثبت مکلف است افراز و تفکیک را انجام دهد و در اینجا نیازی به استعلام هم ندارد.

آیا میتوان نسبت به مالی که در رهن است درخواست افراز کرد؟پاسخ مثبت است اما اینکه آیا مرتهن هم باید طرف دعوای شما قرار گیرد یاخیر؟ پاسخ منفی است، نیاز نیست که شما مرتهن را طرف دعوای خود قرار دهید به جهت اینکه او هنوز مالک نیست و مالک همچنان راهن است. اما نکته ای که باز اینجا نهفته است این هست که پس از افراز نیز همچنان از این ملک، آنچه که در سهم راهن قرار گرفته است در رهن مرتهن خواهد بود، یعنی از حالت رهن خارج نمیشود .

چنانچه زمینی دارای مالکین مشاعی است که بعضی در آن اعیانی ایجاد کرده­اند و برای آنها سند مفروضی صادر شده است آیا می­توان برای بقیه که اعیانی ندارند سند مفروضی صادر کرد؟ پاسخ مثبت است.

موارد منع افراز

۱ – هر گاه تقسیم متضمن افتادن تمام مشترک با حصه یک یا چند نفر از شرکاء از مالیت باشد تقسیم ممنوع است،  اگر چه شرکاء تراضی نمایند.
۲ – تقسیم ملک از وقف جایز است ولی تقسیم موقوفه بین موقوف­علیهم جایز نیست.
۳ – اجبار به تقسیمی که مشتمل بر ضرر باشد، جایز نیست. ( نقصان فاحش قیمت به مقداری که عادتاً قابل مسامحه نباشد)
۴ – هر گاه عمل افراز وسیله اداره ثبت مستلزم اصلاح مشخصات ملک باشد چون اصلاح باید با حضور موافقت کلیه مالکین مشاع صورت پذیرد، قبل از حصول شرط مرقوم اداره ثبت مجاز به افراز نیست.
۵ – یکی دیگر از شرایط لازم برای امکان رسیدگی به درخواست افراز ملک مشاع این است که در مورد این ملک سند مالکیت معارض وجود نداشته باشد. نسبت به چنین ملکی تا زمانی که رفع تعارض نشده اقدام به افراز نخواهد شد.
۶ – شرکا در ضمن قرارداد شرط عدم تقسیم کرده باشند.
۷ – تقسیم به موجب قانون منع شده باشد.مثلاً طبق آیین نامه­ای تفکیک و تقسیم باغات به کمتر از ۱۰ هکتار ممنوع شده است.

تعیین سهم هر شریک بعد از افراز

بعد از افراز این مسأله پیش می­آید که کدام یک از قسمت های جدا شده متعلق به کدام شریک باشد. در اینجا هم راه اول تراضی است. بدین معنا که شرکا بین خود به نحو تراضی آن حصه ها را تقسیم کنند. در صورتی که تراضی حاصل نشد از قرعه استفاده می­شود. در قانون نیز آمده بعد از افراز در صورت عدم تراضی بین شرکا به قرعه تعیین میگردد.

۱ – در صورتیکه سهام هر یک از شرکاء متساوی باشد مثلاً سه نفر هر کدام دو دانگ از زمینی را شریک هستند و این زمین از تمام اضلاع فرقی با هم ندارد در سه ورقه اسامی هر یک از آنها و در سه ورقه دیگر شماره قسمت­ها نوشته می­شود و قرعه کشی انجام می­شود.
۲ – در صورتیکه سهام شرکا مختلف باشد مثلاً نفر اول یک سوم کل مال و دیگری یک دوم و سومی یک ششم سهم داشته باشد ، اول تعدیل سهام می­کنیم یعنی مال مشترک را به اندازه کوچکترین سهم که یک ششم باشد تجزیه می­کنیم که در نتیجه مال به شش قسمت تقسیم می­شود ،سپس برای هر قسمت یک شماره اختصاص می­دهیم . آن وقت روی شش ورقه شماره­ها را به ترتیب می­نویسیم و در روی سه ورقه دیگر نام سه شریک را می­نویسیم و قرعه کشی را انجام می­دهیم.

آیا تقسیم بدون تراضی و قرعه مقدور است یا خیر؟ظاهر مواد قانون ناظر به موارد اغلب است ؛ زیرا غالباً در مواردی که تعدیل سهام می­شود ، قرعه نیز میسر است و بسیار کم است که تعدیل سهام ممکن باشد و قرعه ممکن نباشد. به هر حال این مطلب در مقام بیان حکم کلی نبوده و فقط حکم موارد اغلب را بیان کرده است و نسبت به موارد نادر سکوت اختیار نموده است و حاکم دادگاه باید در صورت عدم تراضی شرکاء ، حکم افراز را برابر تعدیل کارشناس وبدون قرعه صادر نماید.

روش های دیگر تقسیم مال مشاع

همانطور که گفته شد برای تقسیم مال مشاع روش هایی وجود دارد که به بحث افراز پیش از این پرداخته شد . روش دیگر برای تقسیم روش تقسیم به تعدیل است و روشن شدن مطلب از مثالی در این زمینه استفاده می­شود . فرض کنید قطعه زمینی مال مشترک بین دو نفر است که ارزش اجزای آن در قسمت­های مختلف با هم برابر نمی­باشد؛ مثلاً یک ضلع آن در کنار خیابان اصلی قرار دارد و طبعاً این ضلع از ارزش بیشتری برخوردار است و بقیه اضلاع در نقاط بن­بست و یا نامرغوب قرار دارد که ارزش کمتری دارند . اگر بنا به تقاضای شریک بخواهند آن را بین خود تقسیم کنند، لازم می­آید که توسط کارشناس خبره ، اول میزان سهم­ها مشخص شود مثلاً اگر سهم نفر اول یک سوم از کل این زمین و دو سوم بقیه از آن شریک دیگر باشد ، در اینجا کارشناس قسمت­های ارزان­تر را از لحاظ مساحت ، وسیع­تر می­گیرد تا برابری کند ، از لحاظ قیمت با قیمت ضلعی که در کنار خیابان قرار دارد و از مرغوبیت بالائی برخوردار است و با در نظر گرفتن کوچکترین حصه آن را به سه قسمت مساوی تقسیم می­کنند؛ به این نحو مال مشترک را برای تقسیم آماده می­نمایند و در این زمین با برابر سازی ارزش آنها با توجه به سهام امکان تقسیم فراهم آمده است .پس نتیجه می­گیریم در تقسیم به افراز از عین هر نوع مال مشترک به هر شریک،  معادل سهمش می­رسد ولی در تقسیم به تعدیل چنین نیست. همچنین در تقسیم به افراز نیاز به ارزیابی مال مشترک نیست ولی لازمه تقسیم به تعدیل قیمت­گذاری مال مشترک است.

امکان دارد برای تعادل و برابر سازی سهام همیشه با کم و زیاد کردن عین مال این توازن محقق نشود ، برای رسیدن به هدف تعدیل ، وجهی یا مالی از خارج به برخی از سهم­ها اضافه می­شود تا کسی که مال کمتر در سهم او قرار دارد با دریافت این وجه یا مال اضافه ، سهمش مساوی سهم دیگر شرکا باشد و کسی که ناچاراً مقدار اضافی از عین مال می­برد ، این وجه یا مال مازاد را برای برقراری تعادل ارزش سهم ها باید بپردازد و این عمل عرفاً در تقسیم اموال غیرمنقول مرسوم است .و به این کار تقسیم به رد گفته می­شود.

در بررسی ترتیب تقسیم ملاحظه نمودیم که در صورت امکان تقسیم به افراز نوبت به تقسیم به تعدیل و در صورت امکان تقسیم به تعدیل نوبت به تقسیم به رد نمی­رسد .

حال اگر مال مشترک از طریق سه قسم تقسیم فوق قابلیت تقسیم را نداشته باشد به منظور رهایی شریک از ماندن در شرکت و محدودیت ناشی از آن و به عنوان تنها راهی که می­توان شریک را خلاص نمود تقسیم غیرمستقیم یا فروش مال مشترک اعم ار منقول و غیرمنقول بر اساس مقررات و تقسیم ثمن حاصل از فروش به نسبت سهم بین شرکا پیش­بینی شده است.

چه مراحلی باید طی شود تا یک ملک مشاعی به فروش برسد؟

مرحله اول اینکه در مورد ملک ، پلاک ، زمین ، مستغلات بنا به تصمیم و حکم قطعی مراجع ذی­صلاح ، چه اداره ثبت و چه از طریق دادگاه مبنی بر غیرقابل افراز بودن صادر شود.
مرحله دوم هر یک از شرکا می­توانند درخواست فروش دهند .
مرحله سوم اینکه دادگاه باید دستور فروش دهد ، یعنی شریک من باید مراجعه کند به دادگستری و درخواست فروش ملک غیرقابل افراز را بدهد.چون دستور است و حکم تلقی نمی­شود قابل تجدید نظرخواهی نیست و دادگاه در صورت وقوع اشتباه رأساً می­تواند اشتباه را اصلاح کند.

مرحله چهارم نیز این است ملک از طریق مزایده به فروش برسد . در مزایده کارشناس یک ارزش پایه­ای برای ملک تعیین می­کند و کسی برنده مزایده است که بالاترین پیشنهاد را داده باشد. نکته این است که عدم حضور شرکا یا ثالث در جلسه مزایده مانع از انجام مزایده نخواهد بود و همان شخصی که درخواست فروش کرده است خودش هم می­تواند این ملک را خریداری کند.

آثار و احکام تقسیم

پس از تقسیم هر یک از شرکا مالک مستقل سهم خود خواهد بود و هر تصرفی که بخواهد می­نماید و به حصه دیگران حقی ندارد.
دومین اثر تقسیم این که اعتبار مالکیت هر شریک نسبت به سهم افراز شده از زمانی محسوب می­شود که او مالک مشاعی شد نه از زمان تقسیم مال.
اثر سوم اینکه شرکا نمی­توانند دوباره حالت اشاعه را برگردانند.
هر گاه در سهم یک یا چند نفر از شرکا عیبی ظاهر شود که در حین تقسیم عالم به آن نبوده ، شریک یا شرکاء مزبور حق دارند تقسیم را به هم بزنند.
هر گاه بعد از تقسیم ، معلوم شود که قسمت به غلط واقع شده است ، تقسیم باطل می­شود.مگر شریک متضرر به وضع موجود رضایت بدهد.

غبن در تقسیم اموال مشترک

گاهی اتفاق می­افتد که بعد از تقسیم یکی از شرکا مواجه می­شود با سهمی که با میزان مورد استحقاقش مطابقت ندارد و چیزی نیست که عرفاً قابل تسامح باشد . در اینجا غبن در تقسیم اموال مشترک شکل می­گیرد برای تحقق غبن ، فرد متضرر باید در موقع تقسیم جاهل به ارزش سهم­ها بوده باشد و در مقام اثبات این کسی که مدعی است فرد علم داشته باید آن را ثابت کند( نه کسی که مدعی است جاهل بوده و اکنون متضرر شده است) به نظر می­رسد ضمانت اجرای غبن در تقسیم اموال مشترک ابطال تقسیم پس از تحقق غبن و تقسیم مجدد عادله می­باشد . ادعای غبن در تقسیم به وراث شریک مغبون هم منتقل می­شود و ورثه مجاز هستند که بعد از فوت مورث خود طرح دعوای ابطال تقسیم را بنمایند و یا در دعوای مطروحه وارد بشوند.

وجود مال غیر در اموال تقسیم شده

در جریان تقسیم مال مشترک گاهی اوقات پیش می­آید که دانسته یا ندانسته مال غیر داخل در مال مشترک بوده و بین شرکا تقسیم می­شود در این مواقع دو حالت وجود دارد:

حالت اول: اگر بعد از تقسیم معلوم شود کل مال ملک غیر است که خواه تحت عنوان ملک غیر و خواه تحت عنوان موقوفه این تقسیم باطل است و چون چیزی به عنوان مال مشترک وجود ندارد دیگر تقسیمی حادث نخواهد شد.
حالت دوم: اگر سهم یکی از شرکا ملک غیر باشد ، خواه این حق غیر تمام سهم را در بر گیرد و خواه قسمتی از آن را ، در این حالت تقسیم باطل است به دلیل اینکه صاحب آن ، مال خود را می­برد و آن شریک بدون سهم می­ماندو در نتیجه به حالت اشاعه باقی می­ماند.
حالت سوم: اگر مال غیر در سهم همه شرکا قرار گیرد؛ که در اینجا سه حالت متصور است:

صورت اول: مال غیر در سهم همه به تساوی باشدکه در اینجا تقسیم باطل نمی­شود فقط مال غیر از سهم­ها جدا می­گردد.
صورت دوم: مال غیر در تمام سهم ها اما به تفاوت باشدکه در این حالت تقسیم باطل می­شود زیرا تعادل سهم ها بر هم می­خورد و حالت اشاعه برمی­گردد.
صورت سوم: مال غیر در تمام مال مشترک ، به نحو مشاع باشد که در این صورت چنانکه برخی فقیهان گفته­اند باطل است.

اثر بطلان در تقسیم

وقتی تقسیم باطل شد تا هنگامی که مجدداً تقسیم صورت گیرد باید منافع مال مشترک مثل حالت اشاعه به نسبت سهام تقسیم شود حتی اگر رفع نقص و رفع اشتباه شود ولی افراز نگردد.

رزرو وقت مشاوره تلفنی جهت مشاوره تلفنی با مهدی نائینی وکیل پایه یک دادگستری از این قسمت اقدام کنید
رزرو مشاوره حقوقی
3.1/5 - (16 امتیاز)

‫31 دیدگاه ها

  1. با سلام
    ۵دانگ از. شش دانگ ملکی مسکونی کلنگی را از وراث خریدم وارث یک دانگ باقیمانده مجهول المکان است و حضور ندارد. چگونه یک دانگ باقیمانده را بخرم ؟

    1. با سلام. باید دستور فروش از دادگاه بگیرید تو مرحله اجرا خودتون ملک رو بخرید.

  2. ممنون از توضیحات کامل و جامع حضرت عالی.نظیرش رو ندیدم. واقعا عالی بود ..ممنون ازشما..آیا امکان جلسه حضوری برای مشاوره با شما وجود داره..

    1. سلام. خوشحالم که مطلب کارآمد بوده. بله با دفتر تماس بگیرید لطفا

  3. با عرض ادب و احترام
    سند دفترچه ای ( سند مادر ) ملکی به مساحت 9600 متر تبدیل شده به 11 سند تک برگ مشاعی قدرالسهم هر کس همان متراژ مبایعه نامه و ملکی که در تصرف دارد میباشد .
    یعنی ملک من که 910 متر و در تصرفم هست ، دارای سند تک برگ مشاعی 910 سهم از 9600 سهم شده . ضمنا تمامی این 11 قطعه از هم مفروض و جدا شده هستند ولی بدلیل اینکه تمام ساخت و ساز ها بدون جواز و پروانه شهرداری بوده همه املاک دارای جریمه های سنگین به شهرداری میباشند بنابر این مالکین هیچ گونه تمایلی به تفکیک یا افراز ندارند و انجام نمیدهند .

    سوال : من چطور میتونم سند تک برگ ملک خودم رو از حالت مشاعی به شش دانگ تبدیل کنم ؟؟ ( ساخت و ساز من هم غیر مجاز بوده )

    1. سلام. چنین امکانی وجود ندارد بسته به عرف منطقه شهرداری یا جهاد سند 6 دانگ رو به متراژ خاصی میده

  4. سلام
    من ملک مسکونی در روستا خریداری کردم که متراژ زمین حدود۱۷۷متر هست که از سند کلی ۳۵۵متری جدا شده آیا امکان این هست که سند مشاع ملک رو به سند شش دانگ تبدیل کرنم؟
    متراژ کمتر از ۲۰۰متر برای دریافت سند ششدانگ ایجاد مشکل نمیکنه؟

  5. با سلام
    زمینی به صورت مشاع(ثابت شده و رای دیوان دارم) با برادرم دارم که نصف آن را تصرف کرده که مورد قبول بنده نیست. بعد طرح شکایت مبنی بر تقسیم مال مشاع، کارشناس زمین را تعدیل نمود وبه دوقسمت تقسیم کرد که بعد از سپری شدن مدت معلوم هیچکدام به نظر کارشناس اعتراض نکردیم. سپس درخواست استقراع دادم و در دادگاه قرعه انداخته شد (البته برادرم از اول دادگاه قرعه را قبول نمیکرد و فقط قسمتی که در تصرفش هست را طلب میکرد) نهایتا بعد از قرعه قسمتی که در تصرفش بود به من افتاد و برادرم در صورت جلسه دادگاه نوشت من قرعه را قبول ندارم و دادخواست فروش دارم.
    حال سوال من این است که آیا میتواند دادگاه را به فروش اجبار کند در حالی که من نمیخواهم فروخته شود؟
    ممنون از پاسخگویی شما

    1. سلام. بله امکان صدور دستور فروش وجود داره و قانونی هم هست.

      1. ممنون از پاسخگویی شما
        یعنی زمینی که قابلیت افراز دارد و کارشناس آن را به دو قسمت تقسیم کرده، می تواند به فروش می رود؟

  6. سلام زمینی بین ورثه توسط خودشان تقسیم شده حالا سهم یکی از ورثه ها را تصرف کردند و بهش نمی دهند برای شکایت نیاز به اثبات مالکیت می باشد حال برای اثبات مالکیت چه کار باید کرد،
    ممنون از پاسخگویی

    1. باید حضورا صحبت کنیم و اسنادتون رو ببینم

  7. سلام وقت بخیر
    من زمینی از مادرم به ارث بردم که مادرم از پدر بزرگ خود به ارث برده ،به جز من پسر عموهای مادرم هم از این زمین ارث می برند ،این زمین ۲۵۰۰متر هست بنده سند دارم ولی مشاع ،این زمین تحت تصرف پسر عموهای مادرم هست و اصللا اجازه فروش یا هر چیزی به من نمی دهند
    و من می خوام سریع ترین راه رو برای اینکه این زمین رو به پول تبدیل کنم داشته باشم
    باید چیکار کنم

    1. سلام. دادخواست دستور فروش به دادگاه محل وقوع ملک علیه سایر مالکین مطرح کنید

  8. با سلام و احترام و تشکر از توضیحات کاملتون
    یک سوال خدمتتون داشتم
    اگر دو نفر به نسبت سه هفتم و چهار هفتم در یک منزل مسکونی دارای عرصه و اعیان دارای مالکیت مشاعی باشند آیا یکی از طرفین به استناد پایین آمدن ارزش ملک ( به ویژه در بخش اعیان ) مانع از افراز منزل گردد؟

    1. سلام. تقسیمی که موجب ضرر یکی از طرفین باشه قانونا قابل اجرا نیست

  9. با سلام و خسته نباشید بنده وارث هستم و زمین کشاورزی میباشد و حدود۷۵ هزارهکتاراست وزمین مشاع است و۲۷ نفردران سهم دارند ممنون میشم راهنمایی کنید برای افرازکردن چ باید بکنیم و قیمت زمین کشاورزی رو میخواستم بدون به نرخ جدیدباتشکر یرفی

  10. عرض سلام وادب.بنده وپنج نفر از همکارانمان در سال ۱۳۷۵ اقدام به خرید یک قطعه زمین بصورت مزایده ای از بنیاد مستضعفان نمودیم ولی چون یدو سوم باقی مانده ثمن معامله باقی بود بنیاد سند را بنام یکی از شرکا که چکهای تضمینی را داده بود نمود وآن فرد به بقیه شرکا یک دانگ وکالت داد ولی بعداز چند سال آن شریک ما که سند بنامش است فوت نمود والان ورثه اش در کار فروش زمین اخلال ایجاد مینمایند .ما پنج شریک دیگر چگونه میتوانیم زمین را افراز وسهم خود را جدا نمایم.البته در اوراق اولیه قرارداد با بنیاد مستضعفان اسامی تمامی شرکا ذکر گردیده است. .لطفا راهنمایی بفرمایید

  11. سلام وقت بخیر
    زمینی با سند ۶ دانگ بمساحت ۳۶۹۰ متر و نقشه بصورت تفکیک دستی به ۱۰ قطعه تقسیم شده(خانواده بین خودشون تقسیم کردند)البته توسط نقشه کش تقسیم شده بوده.
    در حال حاضر ما ۵ نفر هستیم و حدود ۸۰۰ متر از زمین را از اعضای متفاوت آن خانواده خریده ایم( زمینمون کنار هم نیست و ۵ نفر غریبه و تاریخ خرید متفاوت هستیم )
    و ۲ نفرمون سند مشا داریم.
    شهرداری میگه صاحب سند مادر، سند اصلی را بیاره و زمین با کسر حق شهرداری و معابر و … زمین تفکیک شود و جواز ساخت داده خواهد شد.
    ولی شخصی که سند مادر رو در دست دارد از این کار شانه خالی میکند.
    مما ۵ نفر چطور میتونیم ایشان را مجبور به این کار کنیم.
    نکته: مالک اصلی فوت شده و یکی از برادران وکیل برادران و خواهران شده است و انحصار و وراثت هم انجام شده است.
    زمین دیوارکشی نشده است.
    ممنون از پاسخ شما

    1. با توجه به طولانی بودن سوال لطفا به دفتر مراجعه فرمایید

  12. سلام و ممنون بابت توضیحات کامل شما
    میزان اختصاص یافته به معابر و اماکن خدمات شهری در زمینهای مشاعی(یک پلاک ثبتی) چقدر است؟و شامل سند با چه متراژی میشود و آیا حقیقت دارد به سند های زیر هزار متر تعلق نمیگیرد؟

    1. سلام خسته نباشید
      زمین کشاورزی با سند مشاعی از طریق وراث در سال ۹۲فروخته شده اما حق آبه برای آن نوشته نشده است در سال ۹۷ خریدار به کمک یکی از فروشنده ها اقدام به دستکاری و اضافه کردن حق آبه به سند خریدار کرده در حالی که در سند فروشنده ها حق آبه نوشته نشده است .الان دادگاه یکی از فروشنده ها که به سند حق آبه اضافه کرده بود رو محکوم به حق آبه کرده و به بقیه فروشنده ها هم طبق ماده ۲۸ عادلانه آب به اب محکوم کرده .
      حالا میتوان طبق سند مشاعی اعلام شود که فرد جاعل از سهم خوب آب داده است یا ن؟
      ممنون

  13. سلام و ممنون بابت توضیحات کامل شما
    میزان اختصاص یافته به معابر و اماکن خدمات شهری در زمینهای مشاعی چقدر است؟و شامل سند با چه متراژی میشود و آیا حقیقت دارد به سند های زیر هزار متر تعلق نمیگیرد؟

    1. سلام وقت بخیر
      من میخوام دو نگ مشاع از ۶ دانگ عرصه و عیان ملکی را از کسی بخرم.با توجه به اینکه اون ۶ دانگ متعلق به ۳ خواهر میباشد و یک خواهر می‌خواهد بدون هماهنگی آن دو نفر سهم را واگذار کند آیا ممکن است به مشکل بخورم.
      و آن دو که مالک ۴ دنگ هستند ۲ دنگ خریداری شده را پس بگیرند؟یا باعث آزار من شوند؟مشکل قانونی هم دارد؟

      1. امکان خرید وجود داره. اما بعد از خرید مالکین مشاعی میتونن جلوی استفاده شمارو بگیرن از طریق خلع ید مشاعی

  14. سلام , بسیار جامع , کامل و عالی بود . بینهایت سپاسگزارم , پاسخ اکثر سوالات خود را در توضیحاتی که فرموده بودید یافتم . فقط پاسخ یک سوال خاص خودم را نیافتم . استدعا دارم در صورت امکان راهنمایی فرمائید : زمینی با ابعاد ۲۵در۵۰ موجوداست که ۳ شریک دارد , یکنفر ۳دانگ و نفر دیگر ۲دانگ و نفر سوم ۱ دانگ آنرا مالک هستند . شریک ۳ دانگی درخواست افراز نموده و سهم وی ۱۲/۵ در ۵۰ از این زمین قابل افراز است . برای ۲ شریک دیگر هم قطعه دوم زمین با همان ابعاد ۱۲/۵ در ۵۰ باقی میماند که بین آن دونفر قابل افراز نیست .برای آن دونفر هم سند مشاعی جداگانه با نسبت ۴ دانگ و ۲ دانگ صادر میشود ؟ عدم امکان تقسیم یا افراز بین دو شریک باقیمانده مانعی برای کار افراز شریک ۳دانگی اولیه نیست ؟ مجددا از شما سپاسگزارم

    1. سلام. عدم امکان افراز سهم دو شریک دیگر مانع از افراز شریک اول نیست. سند صادره برای دو شریک دیگر بر اساس سهم ایشان و به صورت مشاعی صادر میگردد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

Adblock رو غیر فعال کنید

بخشی از درآمد سایت با تبلیغات تامین می شود لطفا با غیر فعال کردن ad blocker از ما حمایت کنید