حق توکیل به غیر در وکالت های محضری به چه معنا است؟

حق توکیل به غیر یکی از موضوعات مهم حقوقی است. اگر موکل به شخصی وکالت دهد تا او یا شخص ثالث منتخبش، کارهایی برایش انجام دهند، در واقع حق توکیل را تفویض کرده تا وکیل بتواند وکالتی را که به او داده شده به شخص دیگری بسپارد. در واقع توکیل به غیر، یکی از عناوینی است که در تمام وکالتنامه ها یک بخش مستقل را به خود اختصاص داده تا مشخص ‌کند که آیا وکیل حق واگذاری وکالت به غیر را دارد یا خیر. اکثر افرادی که برای تنظیم سند وکالت به دفترخانه ‌ها مراجعه می‌کنند با مفهوم حق توکیل به غیر آشنایی ندارند. این عدم آشنایی ممکن است عواقب ناگواری برایشان داشته باشد؛ تصور کنید برای انجام امور بانکی، به شخصی امین وکالت داده‌اید که از طرف شما حساب باز کند و از آن برداشت کند. حالا در صورتی که این شخص، حق توکیل به غیر را داشته باشد، یعنی بتواند اختیاراتی که شما به او تفویض کرده‌اید به شخص دیگری تفویض کند، ممکن است نفر سومی بدون اطلاع شما انجام اموری که به وکیل اول سپرده‌اید به عهده بگیرد و برایتان مشکل ایجاد کند. از آنجا که این حق بسیار مهم است، به خصوص در مواقعی که امور مادی مطرح است که وکالت‌ها هم عمدتا در همین زمینه‌ها هستند، در ادامه به این مبحث حقوقی خواهیم پرداخت و شما را با جزئیات آن آشنا می‌کنیم.

حق توکیل به غیر چیست؟

حق توکیل به غیر یکی از موضوعات مهم مرتبط با تعهدات وکیل در قانون است. وقتی شخصی وکالت موکل را می‌پذیرد باید طبق اختیاراتی که موکل به او داده است عمل کند. در مواردی وکیل ممکن است با موافقت موکل، وکیل دیگری را برای امر وکالت تعیین کند که در این صورت اصطلاحا توکیل به غیر رخ داده است. یعنی وکیل اول به وکیل دوم برای انجام امور موکل، وکالت داده. البته وکیل اول فقط در حدی که اختیار دارد می‌تواند به دیگری تفویض کند. پس توکیل به غیر به این معناست که وکیل اول، حق انتخاب وکیل دیگری را دارد. مثلا تصور کنید شخصی برای خرید ملکی به دیگری وکالت داده؛ در این شرایط اگر وکیل اول، حق توکیل به غیر را داشته باشد، می‌تواند وکیل دیگری را برای انجام امر وکالت تعیین کند.

توجه: در شرایطی که موکل به وکیل خود حق توکیل بدهد، ممکن است در وکالتنامه عبارت «با حق توکیل به غیر ولو کرارا» نوشته شود. این یعنی وکیل حق انتخاب وکیل دیگر را دارد و می‌تواند چندین بار این کار را انجام دهد. کرارا یعنی بارها. بنابراین اگر وکیل حق توکیل داشته باشد و کلمه «ولو کرارا» نیز ذکر شود، این وکیل می‌تواند مکررا وکلای دیگری را برای تکمیل امر وکالت تعیین کند.

حق توکیل به غیر ندارد به چه معناست؟

در صورتی که موکل بخواهد امر وکالت فقط توسط وکیل انتخابی خود انجام شود، در وکالتنامه قید می‌کند که وکیل حق توکیل به غیر را ندارد. یعنی وکیل نمی‌تواند وکیل دیگری را برای انجام امر وکالت معین کند. این موضوع در ماده 672 قانون مدنی تصریح شده است؛ در این ماده آمده است که وکیل نمی‌تواند وکالت را به دیگری توکیل کند مگر این که صراحتا یا با قرائن حق توکیل داشته باشد.

وکالت بلاعزل با حق توکیل به غیر

طبق قانون مدنی موکل می‌تواند هر زمان که بخواهد وکیل را عزل کند. اما در برخی شرایط، شخص ممکن است به یک وکیل وکالت بلاعزل بدهد. در این صورت موکل حق عزل وکیل و فسخ وکالت را از خود سلب کرده است. به عبارتی، در وکالت بلاعزل، موکل نمی‌تواند وکالت را عزل کند و حق فسخ وکالت را ندارد. (در صورتی که موکل در قرارداد برای عزل وکیل شروطی قرار داده باشد، می‌تواند او را عزل کند. در غیر این صورت حق فسخ ندارد. البته این وکالت با فوت یا جنون موکل یا وکیل فسخ می‌شود.)

انواع حق توکیل به غیر

حق توکیل به غیر انواع مختلفی دارد و در امور گوناگونی به کار می‌رود که در ادامه رایج‌ترین آنها را توضیح خواهیم داد:

حق توکیل به غیر در طلاق: امروزه این نوع وکالت، به وکالت طلاق معروف است که به موجب آن، مرد به زن حق توکیل به غیر و حق بلاعزل می‌دهد تا زن هر زمان که نیاز داشته باشد از این حق استفاده کند. اصولاً این نوع حق توکیل از طرف مرد به زن داده می‌شود تا زن بتواند به جای مرد این کار را انجام دهد. مرد همچنین می‌تواند وکیل یا شخص دیگری را به جای خود برای انجام کار طلاق تعیین کند.

حق توکیل به غیر به خریدار: این حق مربوط به معاملاتی است که در آن فروشنده، حق توکیل را برای مدت محدودی به خریدار واگذار می‌کند تا کارهای خاصی را انجام دهد. خریدار از این حق برای انجام بسیاری از امور مانند فروش، پرداخت مالیات، سند زدن و بسیاری از کارهای دیگر استفاد می‌کند و به موجب این حق، اجازه دارد این کارها را به شخص ثالثی بسپارد.

حق توکیل به غیر به وکیل: حق توکیل به غیر در مورد وکالت از طرف موکل صادر می‌شود و وکیل پس از پذیرش پرونده به عنوان یک فرد مجاز می‌تواند از کلیه موارد قانونی استفاده کند. مثلا موکل وکیل می‌گیرد تا فروش مال خود را به او واگذار کند و وکیل با حدود اختیارتی که دارد وکیل دیگری را برای انجام این امور انتخاب می‌کند. (همانطور که پیش‌تر هم گفتیم، طبق ماده 672 وکیل نمی‌تواند وکالت موکل را به شخص یا وکیل دیگری بدهد مگر اینکه ادله‌ای ارائه کند که به موجب آن موکل صریحاً به وکیل، حق توکیل به غیر داده است. همچنین طبق ماده 673 قانون مدنی، در صورتی که وکیل اول، بدون حق توکیل به غیر، وکیل دیگری بگیرد، در صورت بروز مشکل یا ضرر، موکل اصلی می‌تواند از هر دو طرف شکایت کند تا خسارات وارده به وی را به طور کامل جبران و تامین کنند.)

خلاصه مطلب

یکی از موارد مهمی که در هنگام مراجعه به دفاتر اسناد رسمی برای تنظیم اسناد وکالت باید بدانید موضوع توکیل به غیر است. به این معنی که وقتی شما به عنوان موکل، به شخصی (وکیل اول) وکالت می‌دهید، باید دقت کنید که اگر او حق توکیل داشته باشد می‌تواند وکالت را به شخص دوم یا سوم تفویض کند. بنابراین اگر می‌خواهید کار وکالت صرفا توسط وکیل اول انجام شود نباید به او حق توکیل به غیر بدهید. ترجیحا و تا جای ممکن حق توکیل را از وکیل سلب کنید و در وکالتنامه قید نمایید که حق توکیل به غیر ندارد. توجه داشته باشید که اعطای وکالت به دیگری شرایطی دارد که آگاهی از آنها از ضرر و زیان موکل جلوگیری می‌کند. اگر قصد دارید به شخص دیگری برای انجام کاری وکالت بدهید و با اصول آن آشنا نیستید، پیشنهاد می‌کنیم با راه‌های ارتباطی مندرج در وبسایت تماس بگیرید و از مشاوره حقوقی مهدی نائینی، وکیل پایه یک دادگستری استفاده کنید. یک کارشناس حقوقی با تجربه شما را راهنمایی می‌کند تا با آگاهی در این مسیر قدم بردارید.