آنچه باید در مورد سفته بدانید
سفته به عنوان یکی از ابزارهای معتبر مالی، در بسیاری از زمینه‌های تجاری و حقوقی برای تأمین و تضمین تعهدات استفاده می‌شود. این ابزار که به ظاهر ساده به نظر می‌رسد، در شرایطی که نیاز به تضمین انجام پرداخت‌ها یا انجام تعهدات خاص باشد، نقشی حیاتی ایفا می‌کند. با این حال، استفاده از سفته ممکن است با چالش‌هایی همراه باشد که اگر افراد آگاهی کامل نداشته باشند، می‌تواند به مشکلات حقوقی و اجرایی جدی منجر شود. در این مقاله، سعی داریم تا به بررسی جامع و دقیق این سند، انواع مختلف آن مانند ضمانتی و حسن انجام کار و همچنین جنبه‌های قانونی و شرایط اجرایی این ابزار مالی بپردازیم.
فهرست مطالب
تعریف سفته
سفته به زبان ساده، سندی است که صادرکننده آن به دارنده وعده می‌دهد مبلغ معینی را در تاریخ مشخصی پرداخت کند. این سند به عنوان ابزاری برای تضمین پرداخت یا اجرای تعهدات مالی در انواع مختلف قراردادها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مجازات سفته چیست؟
سفته به‌طور کلی فاقد مجازات کیفری است و در صورت عدم توافق میان طرفین، شکایت تنها در قالب دعاوی حقوقی مطرح خواهد شد. دارنده می‌تواند در تاریخ سررسید مبلغ مذکور را مطالبه کند و اگر موفق به دریافت آن نشد، باید در مدت ۱۰ روز پس از سررسید اقدام به واخواست سفته نماید.
بنابراین، عدم پرداخت مبلغ سفته ارتباطی با مجازات حبس ندارد؛ با این حال، در صورت ناتوانی صادرکننده در پرداخت مبلغ تعیین‌شده، شرایطی ممکن است پیش آید که منجر به اجرای احکام قضائی شود و در نهایت صادرکننده تحت پیگرد قانونی قرار گیرد.
تفاوت چک و سفته
چک و سفته از جنبه قانونی تفاوت‌هایی دارند. چک دارای جنبه کیفری است؛ یعنی اگر چک بی‌محل صادر شود، جرم محسوب می‌شود و ممکن است صادرکننده آن با مجازات کیفری مواجه شود. در مقابل، سفته تنها جنبه حقوقی دارد و عدم پرداخت آن در موعد مقرر جرم نیست، بلکه شکایت به‌صورت حقوقی پیگیری می‌شود. بنابراین دادگاه صالح برای پیگیری سفته نیز دادگاه حقوقی است. برای اطلاع بیشتر در مورد تفاوت چک و سفته مقاله مربوط به آن را مطالعه کنید.
انواع سفته و کاربردها
این سند تجاری انواع مختلفی دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
۱. سفته بانکی برای ضمانت
سفته دادن برای ضمانت، ابزاری مالی است که به‌منظور تضمین انجام تعهدات مالی یا غیرمالی صادر می‌شود. در برخی از قراردادهای خرید اقساطی یا در خصوص وام‌ها، از این نوع سفته برای ضمانت پرداخت اقساط استفاده می‌شود. در این شرایط، صادرکننده تعهد می‌دهد که اگر اقساط پرداخت نشد، مبلغ موردنظر در تاریخ معین پرداخت خواهد شد. اگر فرد نتواند تعهدات خود را انجام دهد، دارنده سفته می‌تواند از طریق مراجع قضائی اقدام به دریافت مبلغ از صادرکننده نماید.
ضمانت چک
سفته ضمانت برای چک بابت تضمین پرداخت مبلغ چک صادر می‌شود. در صورت برگشت چک و عدم پرداخت آن، دارنده قادر است مبلغ چک را از صادرکننده سفته دریافت کند.
گرفتن سفته ضمانت پرداخت اجاره
یکی از رایج‌ترین انواع سفته‌ها در قراردادهای اجاره است که به‌عنوان تضمین پرداخت اجاره‌بها در طول مدت قرارداد از سوی مستأجر به موجر ارائه می‌شود.
دریافت سفته ضمانت تخلیه
در قراردادهای اجاره، ممکن است از سفته‌ای برای تضمین تخلیه به موقع ملک پس از پایان قرارداد استفاده شود.
سفته ضمانت در قانون کار
در برخی موارد، از سفته ضمانت در محیط‌های کاری استفاده می‌شود. این نوع سفته‌ها معمولاً برای تضمین انجام تعهدات و پرداخت حقوق کارگران توسط کارفرما صادر می‌گردند.
۲. سفته حسن انجام کار
به‌عنوان تضمین برای انجام صحیح و به موقع پروژه یا کارهای خاص صادر می‌شود و بیشتر در قراردادهای پیمانکاری و تجاری کاربرد دارد. اگر کار به تأخیر بیفتد یا به درستی انجام نشود، دارنده یا کارفرما می‌تواند برای جبران خسارت از آن استفاده کند.
توجه: سفته حسن انجام کار بدون قرارداد زمانی صادر می‌شود که هیچ‌گونه قرارداد کتبی رسمی میان طرفین وجود نداشته باشد. در چنین شرایطی، صادرکننده تنها به‌طور شفاهی یا با تعهد کتبی که الزام‌آور است، متعهد می‌شود که کار مشخصی را به‌درستی انجام دهد. این نوع ضمانت‌ها می‌تواند ریسک‌های مختلفی را برای طرفین ایجاد کند، زیرا هیچ‌گونه توافق قانونی محکم و مشخصی وجود ندارد.
۳. سفته برای معاملات
در مواقعی که مبلغی معین بین طرفین تعیین می‌شود و باید در تاریخ خاصی پرداخت گردد، برای تضمین این پرداخت از سفته استفاده می‌شود.
۴. سفته بدون امضا
اگر سفته بدون امضای صادرکننده به شخصی داده شود، این امکان وجود دارد که طرف مقابل از آن سوء استفاده کند و آن را در معاملات دیگر استفاده کند. در این صورت، لازم است که با ارائه مدارک و اثبات اینکه سند تنها به‌عنوان ضمانت بوده است، از فرد خاطی شکایت شود.
۵. سفته بدون تاریخ
اگر تاریخ سفته درج نشده باشد، این به آن معناست که دارنده هر زمان که بخواهد می‌تواند مبلغ را از صادرکننده مطالبه کند.
۶. سفته در وجه حامل
زمانی که به‌جای نام گیرنده، عبارت «در وجه حامل» در سفته درج شود، هر کسی که آن را در دست داشته باشد، می‌تواند مبلغ آن را دریافت کند.
۷. سفته سفید امضا
اگر سفته‌ای بدون تاریخ و فقط با امضای صادرکننده ارائه شود، تاریخ و مبلغ در آینده به‌طور توافقی مشخص می‌شود و در صورتی که به درستی از آن استفاده شود، اعتبار قانونی دارد. اما در صورت استفاده نادرست از آن توسط طرف مقابل، ممکن است به‌عنوان خیانت در امانت شناخته شود.
۸. سفته الکترونیکی
سندی تجاری است که به صورت الکترونیکی صادر می‌شود. برای تکمیل و دریافت سفته اینترنتی باید به سامانه و اپلیکیشن‌های مخصوص مراجعه کنید.
تا اینجای مقاله با اصل مطلب سفته و انواع آن آشنا شدید. اگر علاقه‌مندید اطلاعات بیشتری در مورد سفته کسب کنید، ادامه مطالب را بخوانید.
مراحل صدور سفته طبق قانون تجارت
اولین نکته‌ای که باید موقع پر کردن سفته در نظر گرفته شود، درج مبلغ معین بر روی آن است. مبلغ نوشته شده، سقف اعتبار سفته را مشخص می‌کند و باید به حروف نوشته شود تا از هر گونه سوءاستفاده جلوگیری شود. همچنین، هنگام نوشتن سفته، تاریخ صدور و نام گیرنده وجه نیز از موارد ضروری است.
در صورتی که تاریخ یا نام گیرنده درج نشود، این سند فاقد اعتبار تجاری خواهد بود و در برخی موارد به سند عادی تبدیل می‌شود. علاوه بر این، تاریخ پرداخت و امضای صادرکننده نیز باید در سفته ثبت شود تا سند رسمی و معتبر باقی بماند.
کاربرد پشت نویسی سفته
پشت نویسی یا ظهرنویسی سفته به فرایند درج اطلاعات اضافی در پشت سفته گفته می‌شود که به منظور انتقال، وکالت یا ضمانت انجام می‌شود. این عملیات ممکن است شامل انتقال حق مطالبه وجه یا ارائه تضمین‌های اضافی برای پرداخت مبلغ باشد. اهمیت پشت نویسی در این است که پشت نویسی می‌تواند تأثیر زیادی در اعتبار و نحوه پیگیری قانونی سفته داشته باشد.
روش های قانونی برای مطالبه وجه سفته
یکی از سریع‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای مطالبه وجه سفته، واخواست سفته است. در صورتی که صادرکننده در تاریخ تعیین‌شده مبلغ را پرداخت نکند، دارنده می‌تواند برای وصول وجه سفته اقدام به واخواست کند. این اقدام حقوقی به دارنده امکان می‌دهد که از طریق دادگاه، مطالبه وجه را آغاز کند و حتی در صورت عدم پرداخت، درخواست صدور قرار تامین خواسته نیز ارائه دهد.
واخواست کردن سفته از تبدیل آن به سند عادی جلوگیری کرده و امکان شکایت از ضامن‌ها یا کسانی که آن را پشت نویسی کرده‌اند را فراهم می‌کند. برای این فرایند، دارنده باید فرم‌های مربوطه را از بانک‌ها یا دادگاه‌ها دریافت و با ارائه آنها به دادگاه، درخواست خود را پیگیری کند.
توجه: به منظور اجرا گذاشتن سفته باید به اداره واخواست دادگستری مراجعه کنید. بعد از صدور واخواست علیه صادر کننده باید دادخواست حقوقی تنظیم شود و پس از ثبت این دادخواست برای بدهکار، ابلاغیه و احضاریه ارسال می‌شود و او ملزم به پرداخت مبلغ در مهلت تعیین شده خواهد بود.
سفته چگونه باطل می شود؟
طبق قوانین تجارت ایران، به‌ویژه مواد ۳۲۲ تا ۳۳۴، ابطال سفته تحت شرایط خاصی ممکن است اتفاق بیفتد. برخی از این شرایط عبارتند از:
- عدم تطابق با شرایط قانونی:
چنانچه سفته به طور صحیح تکمیل نشود یا شرایط لازم برای قبولی آن فراهم نشده باشد. - نقض قوانین حسن ایمان و دستورالعمل‌ها:
اگر در انتقال یا پرداخت، اصول حسن ایمان یا دستورالعمل‌های مربوطه نقض شود. - تاریخ انقضاء:
اگر پرداختی در زمان مقرر صورت نگیرد. - رد خدمت:
چنانچه کالا یا خدمت مورد نظر در سفته به صورت ناقص یا نادرست ارائه شود. - اعتراض به پرداخت:
در صورتی که طرفی که موظف به پرداخت است، اعتراض کند و اقدامات قانونی انجام دهد. - حق انصراف:
گاهی طرفین ممکن است حق انصراف از سفته را داشته باشند و در صورت استفاده از این حق، سفته باطل می‌شود.
وکیل سفته
وکیل متخصص در امور سفته می‌تواند به‌عنوان یک مشاور کلیدی در مسائل مربوط به این اسناد عمل کند و به افراد کمک کند تا از مشکلات حقوقی احتمالی جلوگیری کنند. وکلا در این زمینه می‌توانند شرایط قانونی مرتبط با صدور، اجرا و ابطال این اسناد را توضیح دهند و راهکارهای مناسبی برای پیگیری دعاوی حقوقی مربوط به سفته‌ها ارائه دهند. این مشاوران حقوقی همچنین می‌توانند در صورت عدم پرداخت یا نقض تعهدات، اقدامات قانونی لازم را به‌طور مؤثر پیگیری کرده و از حقوق موکلین خود دفاع کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره حقوقی و یا اعطای وکالت به وکیل امور سفته با شماره‌های مندرج در سایت تماس بگیرید تا برای گفت‌وگو با مهدی نائینی وکیل پایه یک دادگستری راهنمایی شوید.
یک بررسی سریع
سفته ابزاری معتبر و حیاتی در معاملات مالی و تجاری است که به‌ویژه برای تضمین انجام تعهدات مالی و غیرمالی استفاده می‌شود. این سند، به‌طور عمده در قراردادهای مختلف برای ضمانت پرداخت یا اجرای تعهدات مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، استفاده از سفته در برخی موارد ممکن است به پیچیدگی‌های قانونی و اجرایی منجر شود، به‌ویژه در صورتی که طرفین از جزئیات آن آگاهی کامل نداشته باشند. در این مقاله، انواع مختلف سفته، مانند ضمانتی، حسن انجام کار مورد بررسی قرار گرفته و جنبه‌های قانونی و اجرایی آنها توضیح داده شده است. از آنجا که این اسناد در زمینه‌های مختلفی از جمله اجاره، قراردادهای کاری، و پروژه‌های پیمانکاری به کار می‌روند، شناخت دقیق آنها اهمیت زیادی دارد.
همچنین، سفته‌های بدون امضا یا بدون تاریخ می‌توانند موجب سوءاستفاده شوند و در صورت عدم توجه به جنبه‌های قانونی، ممکن است به بروز مشکلات حقوقی منجر شوند. بنابراین، لازم است که در استفاده از سفته دقت کافی صورت گیرد تا از بروز مشکلات حقوقی و اجرایی جلوگیری شود.
سوالات متداول
آیا سفته حسن انجام کار قانونی است؟
بله، استفاده از سفته ضمانت حسن انجام کار طبق قوانین مدنی ایران مجاز است و به‌ویژه در قراردادهای تجاری و کاری که نیاز به ضمانت اجرایی دارند، می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
چطور می‌توانیم سفته بگیریم؟
برای دریافت سفته کاغذی، می‌توانید به شعب بانک‌ها یا دکه‌های روزنامه‌فروشی که سفته می‌فروشند، مراجعه کنید.
آیا سفته زندان دارد؟
این موضوع بستگی به وضعیت پرداخت مبلغ و اقدامات قانونی پس از آن دارد. در صورتی که صادرکننده سفته قادر به پرداخت نباشد و پیگیری قضائی انجام شود، ممکن است به نتیجه‌ای قانونی منجر گردد.
قیمت سفته چقدر است؟
برای هر یک میلیون تومان مبلغ سفته، هزینه‌ای معادل 500 تومان باید پرداخت کنید.
آیا سفته بدون قرارداد مشکلی ایجاد می‌کند؟
اگرچه طبق ماده 7 قانون کار، قراردادهای شفاهی نیز در روابط استخدامی معتبر هستند، اما برای اطمینان بیشتر توصیه می‌شود که سفته فقط در صورت وجود قرارداد مکتوب ارائه شود. در این قرارداد باید به‌طور واضح به ارائه سفته اشاره گردد تا از مشکلات قانونی احتمالی جلوگیری شود.
اگر فردی بابت بدهی خود به من سفته ای بدهد و من این سفته را به شخص دیگری منتقل کنم آیا محل پرداخت همان محلی است که در متن سفته نوشته شده یا محل جدیدی تعیین میشه؟ دادگاه محل سکونت خواهان می تونه رسیدگی کنه؟
سلام
محل پرداخت سفته همان آدرسی است که در متن سفته ذکر شده. انتقال سفته تغییری در محل پرداخت ایجاد نمی‌کند. دادگاه محل پرداخت درج شده در سفته و همچنین دادگاه محل اقامت بدهکار (خوانده) صلاحیت رسیدگی به دعوی مطالبه وجه سفته را دارن
سلام،
من یک وام ۱۵۰ میلیونی دریافت کردم و ۷۵ میلیونشو به درخواست همکارم به او دادم با این شرط که خودش اقساطشو پرداخت کنه. حالا تهدید کرده که سفته رو اجرا می کنه. اگر من سفته رو اجرا کنم نتیجه می گیرم؟
با سلام
شما به عنوان وام گیرنده در برابر بانک یا مؤسسه مالی مسئول پرداخت اقساط هستید، حتی اگر بخشی از مبلغ وام را به همکارتان داده باشید. اگر بابت ۷۵ میلیون تومان سفته ای از او گرفتید می‌تونید در صورت عدم پرداخت اقساط برای مطالبه وجه سفته اقدام کنید.
سلام، برای اقدام قانونی جهت اجرا گذاشتن سفته چه دادخواستی باید ارائه کنم؟ لازمه که دادخواست حتماً تایپی باشد یا دست‌نویس هم قابل قبوله؟
سلام، اول باید از بانک ملی، فرایند واخواست سفته را انجام دهید. پس از آن، از طریق دفاتر خدمات قضایی دادخواست مربوط به مطالبه وجه سفته را ثبت کنید. در این دفاتر، دادخواست معمولاً به صورت تایپی تنظیم می‌شود اما برای شروع می‌تونید نسخه دست‌نویس را آماده کنید و اطلاعات لازم را ارائه دهید
با سلام و احترام. در یک کلاس ثبت‌نام کردم و بخشی از شهریه را پرداخت کردم اما برای باقی مانده سفته دادم. سفته‌ای که از قبل در خانه امضا شده بود را بردم و مشخصاتم را روی آن نوشتم و پشت آن را هم امضا کردم اما اثر انگشت نزدم. حالا کلاس را ترک کردم. می‌تونن سفته را اجرا بگذارند؟ اگر این کار را بکنند، میتونم ادعا کنم که امضا یا اثر انگشت من نیست؟ اگر ادعای جعل کنم برای من مشکلی ایجاد می‌شود؟
سلام، امکان مطالبه وجه سفته از طریق قانونی وجود دارد اگر سفته اجرا شود. ابتدا اظهارنامه‌ای ارسال کنید و درخواست استرداد لاشه سفته کنید. در صورتی که مشکل حل نشد، می‌تونید دعوای استرداد لاشه سفته مطرح کنید.
در خصوص ادعای جعل، باید بدانید که اگر امضا یا نوشته متعلق به شما باشد، این ادعا ممکن است علیه شما استفاده شود و اعتبارتان زیر سؤال برود. در نهایت، اگر مدارک کافی برای پرداخت باقی مانده شهریه به نفع آنها وجود داشته باشد، ممکن است مجبور به پرداخت شوید.
فردی ۲۵ میلیون از من قرض گرفته و برای ضمانت بازپرداخت یک سفته ۴۵ میلیونی به من داده. می‌خوام بدونم اگر ازش شکایت کنم میتونم پولم رو پس بگیرم؟ و اون چطور می‌تونه در برابر این شکایت دفاع کنه؟
سلام، پس از رسیدن موعد، می‌تونید سفته رو واخواست کنید و از مزایای اسناد تجاری (مانند تأمین خواسته بدون نیاز به ارائه ضمانت) استفاده کنید. می‌تونید هم بدون واخواست، سفته را به عنوان یک سند عادی در مطالبه وجه ارائه بدید.
احتمالاً دفاع او بر پایه استناد به اصل مبلغ بدهی (۲۵ میلیون تومان) و عدم تناسب آن با مبلغ سفته خواهد بود.
سلام، شریکی در رستوران داشتم که بابت بدهی ۲۰۰ میلیونی سفته به من داد. در زمان سررسید سفته اون رو به بانک نبردم و حالا بعد از حدود ۶-۷ سال هیچ اطلاعی از آدرس یا شماره تماسش ندارم چون متواری شده و به دیگران هم بدهکاره. امکان اقدام وجود داره ؟
سلام بله، همچنان می تونید اقدام به مطالبه وجه سفته کنید. اگر اطلاعی از آدرس بدهکار ندارید اون رو مجهول‌المکان اعلام کنید. دادگاه مراحل انتشار آگهی و پیگیری را راهنمایی خواهد کرد.
سلام، کارفرمای قبلی سفته‌ای به مبلغ ۸۰ میلیون تومان بابت ضمانت حسن انجام کار از من گرفت اما هیچ رسیدی ارائه نکرد. پس از اعلام شفاهی استعفا با من بدرفتاری کرد و در نهایت منو اخراج کرد. وسایل شخصی ام رو هم تحویل نداد. حالا می‌خوام بدونم چه اقدام قانونی برای پس گرفتن سفته می تونم انجام بدم؟
سلام، ابتدا یک اظهارنامه تنظیم کنید و در آن ضمن اعلام استعفا درخواست استرداد لاشه سفته را مطرح کنید. اگر پاسخی دریافت نکردید یا اقدامی نشد می تونید دادخواست استرداد لاشه سفته را به مرجع قضایی ارائه بدید.
سلام، تعدادی سفته سفید امضا و یک چک برگشتی از فردی دارم که متواری و مجهول المکانه و هیچ دارایی قابل استعلامی به نام خودش نداره. اخیراً در یک پیام تصویری اعلام کرده که فقط به کسانی که شکایت نکردن، بدهی رو می پردازه. امکانش هست از این فایل تصویری در شکایتم استفاده کنم تا سریع تر از طریق سفته ها و چک به طلبم برسم یا این تهدیدش تأثیری در پرونده نداره؟
سلام، صرفاً استناد به این فایل تصویری کمکی به پیشبرد پرونده شما نمی کند. بهتر است پیگیری قانونی از طریق پرونده مطروحه را ادامه بدید و درخواست نقطه زنی خطوط همراه و اطلاعات ارتباطی او را ارائه کنید تا امکان شناسایی و وصول مطالبات فراهم شود.
سلام، چند سال پیش برای خرید لوازم خانگی اقساطی سفته ۱۰۰ میلیونی امضا کردیم. بعد از پرداخت نیمی از بدهی، برادر شوهرم باقی مانده اقساط را پرداخت کرد و سفته را از فروشنده گرفت. حالا به دلیل مشکلات خانوادگی قصد دارد سفته ها را به اجرا بگذارد. چه کاری باید انجام بدیم؟
سلام، ابتدا اظهارنامه‌ای ارسال کنید و توضیح دهید که برادر شوهرتان اقساط را به جای شما پرداخت کرده. به او ۱۰ روز فرصت دهید تا وجه سفته ها را بازگرداند. اگر پاسخی دریافت نکردید می تونید دادخواست استرداد سفته را مطرح کنید.
عرض ادب. من ۶۵ میلیون تومان از فردی طلب دارم و از او دو سفته ۹۰ میلیونی بدون تاریخ دریافت کردم که فقط امضا و اثر انگشت دارد. برای به اجرا گذاشتن باید از کجا شروع کنم؟ باید هر دو سفته رو اجرا بگذارم یا یکی کافیه؟
با سلام، ابتدا باید سفته ها را واخواست کنید بعد می تونید دعوی مطالبه وجه را ثبت نمایید. از نظر قانونی هر دو سفته قابل مطالبه هست اما بهتره تنها به میزان طلب واقعی (۶۵ میلیون تومان) اقدام کنید تا از نظر اخلاقی و حقوقی مشکلی پیش نیاید.