آیا سفته زندان دارد؟
سفته یکی از رایج‌ترین اسناد تجاری در روابط مالی و قراردادی است. بسیاری از افراد هنگام دریافت وام، خرید کالا یا حتی استخدام در شرکت‌ها مجبور به ارائه سفته می‌شوند. بنابراین طبیعی است که یک پرسش مهم ذهن افراد را مشغول کند: آیا سفته زندان دارد؟
در پاسخ به این سؤال باید بگوییم که خیر خود سفته زندان ندارد اما عدم پرداخت دین می‌تواند منجر به زندان شود. برای بررسی بهتر موضوع در ادامه هم جایگاه سفته در قانون را بررسی می‌کنیم و هم روند شکایت و اجرای آن را. در ادامه به زبان ساده توضیح می‌دهیم که سفته تحت چه شرایطی ممکن است منجر به بازداشت صادرکننده شود.
فهرست مطالب
سفته و جایگاه آن در قانون تجارت
سفته یا «فته طلب» در قانون تجارت یک سند تجاری محسوب می‌شود. طبق ماده ۳۰۷ قانون تجارت، سفته نوشته‌ای است که به موجب آن امضا‌کننده تعهد می‌کند مبلغی معین را در زمان مقرر یا عندالمطالبه به گیرنده بپردازد.
برخلاف چک که بیشتر به عنوان وسیله پرداخت فوری شناخته می‌شود، سفته بیشتر نقش ضمانت یا تعهد به پرداخت در آینده را دارد. از نظر شکلی هم باید شامل امضای صادرکننده، مبلغ، تاریخ پرداخت و نام گیرنده یا عندالمطالبه بودن باشد. همین جایگاه قانونی نشان می‌دهد که سفته ابزاری حقوقی برای اثبات تعهد مالی است.
آیا سفته زندان دارد؟
یکی از باورهای اشتباه میان مردم این است که صدور سفته یا نپرداختن آن مستقیماً باعث زندان می‌شود. در واقع خودِ سفته به تنهایی جرم‌انگاری نشده است. یعنی صرف صدور یا برگشت خوردن سفته باعث مجازات کیفری و حبس نمی‌شود.
اما اگر فرد صادرکننده پس از سررسید از پرداخت وجه سفته خودداری کند، دارنده سفته می‌تواند از طریق دادگاه حقوقی علیه او اقامه دعوی کند. در این حالت، دادگاه ابتدا حکم به پرداخت مبلغ خواهد داد و اگر پس از صدور حکم قطعی، بدهکار همچنان از پرداخت خودداری کند یا مالی برای توقیف نداشته باشد، موضوع می‌تواند منجر به بازداشت بدهکار شود.
پس باید دقت کرد که زندان در ماجرای سفته به خاطر عدم اجرای حکم پرداخت دین است، نه به خاطر اصل صدور سفته.
روند شکایت بابت سفته
اگر صادرکننده در موعد مقرر مبلغ سفته را پرداخت نکند، دارنده می‌تواند برای اجرا گذاشتن سفته اقدام قانونی کند. این روند معمولاً چنین مراحلی دارد:
۱. واخواست سفته: دارنده ظرف ده روز از سررسید می‌تواند واخواست سفته را تنظیم کند که مانند اعتراض رسمی به عدم پرداخت است.
۲. طرح دادخواست: پس از واخواست یا بدون آن، دارنده می‌تواند دادخواست مطالبه وجه سفته را به دادگاه تقدیم کند.
۳. صدور حکم دادگاه: دادگاه پس از رسیدگی، صادرکننده را به پرداخت مبلغ محکوم می‌کند.
۴. اجرای حکم: اگر بدهکار همچنان پرداخت نکند، دارنده می‌تواند تقاضای صدور اجراییه یا توقیف اموال را داشته باشد. در صورت نبود مال، ممکن است حکم جلب بابت سفته و بازداشت صادر شود.
بنابراین، فرایند وصول سفته بیشتر جنبه حقوقی دارد و زندان در آن حالت استثنایی و وابسته به عدم اجرای حکم است.
تفاوت سفته با چک در موضوع زندان
یکی از نکات مهمی که باید دانست، تفاوت سفته و چک در موضوع زندان است. چک علاوه بر جنبه حقوقی، جنبه کیفری هم دارد. یعنی اگر چک برگشت بخورد، دارنده می‌تواند شکایت کیفری طرح کند و صادرکننده ممکن است مستقیماً با مجازات حبس روبه‌رو شود.
اما سفته صرفاً جنبه حقوقی دارد. یعنی دارنده نمی‌تواند به‌طور مستقیم شکایت کیفری کند. ابتدا باید از مسیر حقوقی مطالبه وجه و صدور حکم دادگاه استفاده کند. به همین دلیل بسیاری از حقوق‌دانان می‌گویند: «چک ابزار پرداخت است، ولی سفته ابزار تعهد».
شرایطی که سفته می تواند منجر به زندان شود
اگرچه در حالت عادی سفته زندان ندارد، اما در برخی شرایط خاص ممکن است صادرکننده روانه زندان شود:
- رد اعسار و ناتوانی در پرداخت: اگر دادگاه حکم به پرداخت دین صادر کند و بدهکار ادعا کند توان مالی ندارد، باید دادخواست اعسار بدهد. در صورت رد اعسار و ادامه امتناع از پرداخت، امکان بازداشت وجود دارد.
- عدم معرفی مال برای توقیف: اگر بدهکار مالی برای پرداخت نداشته باشد و حکم قطعی اجرا نشود، دادگاه می‌تواند حکم جلب برای سفته را صادر کند.
- سوءاستفاده یا تقلب: اگر سفته سفیدامضاء به صورت غیرقانونی پر شود یا همراه با کلاهبرداری باشد، پرونده می‌تواند جنبه کیفری پیدا کند.
به این ترتیب، زندان مربوط به سفته بیشتر ناشی از فرار از پرداخت دین یا سوءاستفاده است، نه صرف برگشت سفته.
راهکارهای جلوگیری از مشکلات حقوقی سفته
برای اینکه سفته به مشکلی جدی و حتی بازداشت منجر نشود، چند راهکار ساده ولی کاربردی وجود دارد:
- پرداخت به‌موقع تعهدات: بهترین راه این است که قبل از سررسید با طلبکار تسویه یا توافق شود.
- توافق و قرارداد مکتوب: هنگام دادن سفته بهتر است یک قرارداد مکتوب داشته باشید که نشان دهد سفته بابت چه موضوعی داده شده است.
- دریافت رسید هنگام استرداد سفته: بعد از پرداخت بدهی، حتماً سفته را پس بگیرید یا رسید کتبی از طلبکار بگیرید.
- استفاده از مشاوره حقوقی: در صورت بروز اختلاف یا تهدید به شکایت، مشورت با وکیل می‌تواند از بسیاری مشکلات جلوگیری کند.
نتیجه گیری
در پاسخ به سؤال آیا سفته زندان دارد؟ باید گفت: سفته به خودی‌خود زندان ندارد. اما اگر صادرکننده پس از صدور حکم دادگاه از پرداخت بدهی خودداری کند و مالی هم برای توقیف وجود نداشته باشد، ممکن است حکم بازداشت او صادر شود. بنابراین نگرانی اصلی نه صدور سفته، بلکه عدم توان یا تمایل به اجرای تعهد مالی است. اگر قصد صدور یا دریافت سفته دارید، بهتر است از همان ابتدا با آگاهی کامل و مشاوره حقوقی اقدام کنید تا بعدها با مشکلات جدی مانند زندان یا توقیف اموال مواجه نشوید.
برای دریافت مشاوره حقوقی با مهدی نائینی می‌توانید از طریق فرم ثبت درخواست مشاوره، درخواست خود را ثبت کنید و یا با شماره مندرج در سایت تماس بگیرید.
سوالات متداول
آیا سفته ضمانت کار باعث زندان می‌شود؟
خیر. سفته‌ای که هنگام استخدام به‌عنوان ضمانت داده می‌شود، به‌خودی‌خود زندان ندارد. اما اگر کارفرما سفته را اجرا بگذارد و دادگاه فرد را به پرداخت محکوم کند و او نپردازد، در نهایت ممکن است بازداشت شود.
آیا سفته برگشتی حکم جلب دارد؟
سفته برگشتی به‌طور مستقیم حکم جلب ندارد. ابتدا باید از طریق دادگاه حقوقی مطالبه شود. اگر بدهکار پس از صدور حکم قطعی پرداخت نکند یا مالی برای توقیف معرفی نکند، در آن صورت امکان صدور حکم جلب وجود دارد.
تفاوت سفته با چک در موضوع زندان چیست؟
چک یک سند کیفری است و برگشت آن می‌تواند منجر به شکایت کیفری و زندان مستقیم شود. اما سفته یک سند حقوقی است و ابتدا باید دعوی مطالبه وجه در دادگاه مطرح شود. زندان در سفته فقط در صورت امتناع از اجرای حکم پیش می‌آید.
اگر توان پرداخت مبلغ سفته را نداشته باشم چه می‌شود؟
در چنین شرایطی می‌توان دادخواست اعسار به دادگاه ارائه کرد. اگر دادگاه اعسار را بپذیرد، بدهی به‌صورت قسطی پرداخت می‌شود و خطر بازداشت برطرف می‌شود. اگر اعسار رد شود و پرداختی صورت نگیرد، امکان بازداشت وجود دارد.
بهترین راه برای جلوگیری از مشکلات سفته چیست؟
پرداخت به‌موقع، تنظیم قرارداد مکتوب همراه سفته، دریافت رسید هنگام تسویه، و در نهایت مشاوره با وکیل متخصص بهترین راهکارها برای پیشگیری از مشکلات و حتی احتمال زندان است.
